VORTAL BHP
Aktualnie jest 860 Linki i 253 kategori(e) w naszej bazie
WARTE ODWIEDZENIA
 Co nowego Pierwsza 10 Zarekomenduj nas Nowe konto "" Zaloguj 29 marca 2024
KONTAKT Z NAMI

Robert Łabuzek
+48501700846
 
Masz problem z BHP
szukasz odpowiedzi ?
Szybko i gratisowo otrzymasz poradę
zadzwoń lub napisz na maila.

Na stronie przebywa obecnie....

Obecnie jest 17 gości i 0 użytkowników online.

Możesz zalogować się lub zarejestrować nowe konto.

Menu główne


Google

Przeszukuj WWW
Szukaj z www.bhpekspert.pl

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w 2003 r. 24.03.2003 Autor : inspekcjapracy
NOWE PRZEPISY Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami kodeksu pracy – obowiązek tworzenia funduszu mają pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników.

Wysokość corocznego odpisu podstawowego na fundusz wynosi 37,5 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie w tym drugim okresie było wyższe niż średnioroczne.

W 2003 r. odpisy na fundusz socjalny są dokonywane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej z drugiego półrocza roku poprzedniego. Jak wynika z cytowanego wcześniej obwieszczenia prezesa GUS z dnia 11 lutego 2003 r., przeciętna miesięczna płaca w całym 2002 r. pomniejszona o składki ubezpieczeniowe opłacane przez pracowników wyniosła 1772,07 zł, a w drugim półroczu – 1803,94 zł, czyli więcej niż kwota wynagrodzenia dla całego roku. W związku z tym, do ustalenia odpisów i zwiększeń przyjęto przeciętną płacę z drugiego półrocza.

Wysokość odpisu podstawowego może być zwiększona o 6,25 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na każdą zatrudnioną osobę, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności. W 2003 r. stanowi to 112,75 zł. (1803,94 zł x 6,25 proc.). Po uwzględnieniu zwiększenia odpisu podstawowego, łączny odpis na osobę z tej grupy zatrudnionych wynosi 789,23 zł lub 1014,72 zł w zależności od wysokości odpisu podstawowego.

Natomiast w zakładach pracy sprawujących opiekę socjalną nad emerytami i rencistami, w tym także ze zlikwidowanych zakładów, fundusz można zwiększyć o 112,75 zł, na każdego emeryta i rencistę, byłego pracownika, nawet jeżeli z jakiś powodów nie korzysta on z opieki byłego pracodawcy. Powyższe odpisy i zwiększenia stanowią w zakładzie jeden fundusz świadczeń socjalnych.

Do 31 maja 2003 r. pracodawcy zobowiązani do tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych; muszą odprowadzić na rachunek bankowy funduszu co najmniej 75 proc. równowartości odpisów podstawowych przysługujących w tym roku zatrudnionym pracownikom. Rozpoczęcie obliczania tych należności stało się możliwe po opublikowaniu obwieszczenia prezesa GUS z 11 lutego br. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2002 r. i w drugim półroczu 2002 r. (MP nr 9, poz. 134).

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 z późn. zm.), do tworzenia funduszu zostały zobowiązane zakłady pracy, które przed dniem wejścia w życie wymienionej ustawy miały obowiązek tworzenia zakładowych funduszy socjalnego i mieszkaniowego. Od razu trzeba tu wyjaśnić kilka kwestii wiążących się z podmiotowym i czasowym zakresem obowiązywania ustawy.

Zasady tworzenia funduszu po zmianach

W pierwszej sprawie ustawa odwołała się do kodeksu pracy, który dotychczasowe pojęcie „zakład pracy” zastąpił nowym określeniem „pracodawca”. Pracodawcą, według art. 3 k.p. jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Pracodawcą jest więc przedsiębiorstwo państwowe, spółdzielnia, spółka, fundacja, urząd, organizacja społeczna, a także osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą przy pomocy osób trzecich lub zatrudniające pracowników w celach niezarobkowych.

Przez przedsiębiorcę ustawa rozumie osobę fizyczną, osobę prawną, a także jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, jeżeli przedmiot jej działania obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej. Działalnością socjalną – według art. 2 ustawy – są usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form krajowego wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, udzielanie pomocy materialno-rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych w umowie między pracodawcą a pracownikiem (wzór takiej umowy opublikowany jest w „Gazecie Prawnej” nr 13/2003).

Poważna nowelizacja tej ustawy została dokonana 26 lipca 2002 r. w ustawie o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 135, poz. 1146). Nowe przepisy obowiązują od 1 stycznia bieżącego roku. Podstawowe zmiany w regułach tworzenia funduszu (ZFŚS) i zasadach gospodarowania jego środkami, wprowadzone art. 5 wymienionej ustawy polegają na:

znaczącym ograniczeniu obowiązku tworzenia funduszu przez mniejszych pracodawców,

wzmocnieniu roli układów zbiorowych pracy i zakładowych regulaminów wynagradzania w zakresie decydowania o tworzeniu i wysokości funduszu,

ograniczeniu zakresu świadczeń, które mogą być finansowane z funduszu.

Najistotniejsza z tych zmian, wprowadzona w art. 4 wcześniej wymienionej ustawy z dnia 4 marca 1994 r. dopuszcza możliwość stanowienia o wysokości odpisu na ZFŚS u danego pracodawcy, o rezygnacji z jego tworzenia, a także o wypłacaniu świadczenia urlopowego lub odstąpieniu od tego świadczenia nie tylko w układzie zbiorowym pracy (u.z.p.), jak to było do końca ubiegłego roku, ale również w regulaminie wynagradzania.

U pracodawców, u których zbiorowy układ pracy nie funkcjonuje, postanowienia w tych sprawach mogą być ujmowane w regulaminach wynagradzania uzgodnionych z organizacją związkową. Jeśli w zakładzie nie ma organizacji związkowej, z którą można negocjować postanowienia regulaminu, to kwestie wysokości odpisu na fundusz lub rezygnacji z tworzenia ZFŚS albo z wypłaty świadczenia urlopowego lub ustalenia jego wysokości na poziomie niższym od odpisu podstawowego będą uzgadniane z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów. Takich możliwości nie mają pracodawcy funkcjonujący w sektorze finansów publicznych (art. 3 ust. 2 i art. 4 ustawy).

Trzeba tu przypomnieć, że znowelizowane przepisy kodeksu pracy (art. 772), zwalniają pracodawców zatrudniających mniej niż 20 osób z obowiązku tworzenia regulaminu wynagradzania. W takich przypadkach o wypłacaniu świadczenia urlopowego będzie decydował pracodawca, uwzględniający przede wszystkim stan finansów swojej firmy. Postanowienia te dają pracodawcom znaczną swobodę decydowania o sposobie realizacji przepisów o funduszu socjalnym w ich firmie. A jest to dla nich istotne, skoro odpisy obciążają koszty ich działalności.

Obecnie – zgodnie z art. 3 ustawy o funduszu – obowiązek tworzenia funduszu mają pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników (osób). Z tym że pracodawca, zatrudniający co najmniej dwadzieścia osób, ale mniej niż dwudziestu pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, nie musi tworzyć funduszu socjalnego, ma natomiast obowiązek wypłacania świadczenia urlopowego.

Obecnie możliwe jest stanowienie o wysokości odpisu na ZFŚS u danego pracodawcy, o rezygnacji z jego tworzenia, a także o wypłacaniu świadczenia urlopowego lub odstąpieniu od tego świadczenia nie tylko w układzie zbiorowym pracy, jak to było do końca ubiegłego roku, ale również w regulaminie wynagradzania.

Bez względu na liczbę zatrudnionych, fundusz będzie tworzony w jednostkach budżetowych i zakładach budżetowych oraz gospodarstwach pomocniczych jednostek budżetowych, wymienionych art. 18-20 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o funduszach publicznych. Pozostałym pracodawcom zatrudniającym mniej niż dwadzieścia osób pozostawiono wybór: mogą tworzyć fundusz albo wypłacać świadczenie urlopowe.
Odpis podstawowy na ZFŚS wynosi nadal 37,5 proc. przeciętnego wynagrodzenia (art. 5 ustawy).

Natomiast świadczenie urlopowe, nie może być wyższe od odpisu podstawowego odpowiedniego dla rodzaju zatrudnienia pracownika. Ustawa nie zabrania, aby było ono od tego odpisu niższe (art. 3 ust. 4 ustawy). Zasady tworzenia i gospodarowania zakładowym funduszem socjalnym powinny być skonkretyzowane w regulaminie zakładowym. Wzór takiego regulaminu jest zamieszczony w „Gazecie Prawnej” nr 13/2003.

Odrębne regulacje

Bez zmian pozostały odrębne regulacje dotyczące funduszów socjalnych przewidzianych w tzw. pragmatykach zawodowych (ustawach regulujących obowiązki i uprawnienia na przykład żołnierzy zawodowych, pracowników szkolnictwa wyższego i jednostek badawczo-rozwojowych, nauczycieli objętych przepisami Karty Nauczyciela, funkcjonariuszy służb mundurowych). W dalszym ciągu ministrowie spraw wewnętrznych i administracji, sprawiedliwości oraz obrony narodowej określają w drodze rozporządzenia sposób tworzenia i gromadzenia ZFŚS dla pracowników cywilnych swoich resortów. Wysokość odpisu dla tych pracowników nie może być wyższa od ustalonej w ustawie o funduszu socjalnym.

Odpisy podstawowe

W art. 5 ustawa wskazuje, że środki funduszu w zakładzie pracy powstają w wyniku:

– corocznego odpisu podstawowego (art. 5 ust. 1–3a),
– zwiększenia tego odpisu (art. 5 ust. 4),
– zwiększenia funduszu (art. 5 ust. 5),
– zwiększenia środków funduszu (art. 7).

Wysokość corocznego odpisu podstawowego na fundusz wynosi 37,5 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie w tym drugim okresie było wyższe niż średnioroczne. Wyższy odpis (50 proc.), obliczany od wynagrodzeń z wymienionych okresów, obowiązuje dla pracowników zatrudnionych w szczególnie uciążliwych warunkach pracy w danym zakładzie (art. 5 ust. 3 ustawy).

Dla pracowników młodocianych odpis ten wynosi:

– 5 proc. – w pierwszym roku nauki,
– 6 proc. – w drugim roku nauki,
– 7 proc. – w trzecim roku nauki (art. 5 ust. 2a).

Wypada tu zauważyć, że określenia użyte w ustawie dla stanów uprawniających do wyższego odpisu odbiegają od pojęć stosowanych w kodeksie pracy. Rodzi to trudności w ustaleniu zakresu pracowników uprawnionych do takiego odpisu.

Obliczanie wysokości ZFŚS

W 2003 r. odpisy na fundusz socjalny oraz omówione zwiększenia są dokonywane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej z drugiego półrocza roku poprzedniego. Jak wynika z cytowanego wcześniej obwieszczenia prezesa GUS z dnia 11 lutego 2003 r., przeciętna miesięczna płaca w całym 2002 r. pomniejszona o składki ubezpieczeniowe opłacane przez pracowników wyniosła 1772,07 zł, a w drugim półroczu – 1803,94 zł, czyli więcej niż kwota wynagrodzenia dla całego roku. W związku z tym, zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy, do ustalenia odpisów i zwiększeń przyjęto przeciętną płacę z drugiego półrocza.

Odpis podstawowy w 2003 r. wyniesie:

– na jednego zatrudnionego – 37,5 proc. podstawy naliczania 1803,94 zł x 37,5 proc. = 676,48 zł,
– na jednego pracownika zatrudnionego w szczególnie uciążliwych warunkach pracy – 50 proc. podstawy naliczania 1803,94 zł x 50 proc. = 901,97 zł,
– na jednego pracownika młodocianego: w pierwszym roku nauki – 5 proc. podstawy naliczania 1803,94 zł x 5 proc. = 90,20 zł, w drugim roku nauki – 6 proc. podstawy naliczania, czyli 108,24 zł i w trzecim roku nauki – 7 proc. podstawy naliczania, czyli 126,28 zł.

Zasady ustalania liczby zatrudnionych, mające wpływ na wysokość funduszu u pracodawców, określone są w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 14 marca 1994 r. (Dz.U. nr 43, poz. 168 z późn. zm.). Przy ustalaniu tej liczby bierze się pod uwagę:

pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony i określony w pełnym i częściowym wymiarze czasu pracy, na podstawie umowy o pracę, aktów powołania, wyboru, mianowania i spółdzielczej umowy o pracę w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy (zatrudnienie przelicza się na „pełne” etaty),

pracowników zatrudnionych w szczególnie uciążliwych warunkach pracy według wykazów A i B, stanowiących załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.),

pracowników przebywających na urlopach wychowawczych.

Zwiększenia odpisów i funduszu

Na wstępie trzeba zwrócić uwagę na zasadniczą różnicę między zwiększeniem odpisu podstawowego (art. 5 ust. 4) a zwiększeniem funduszu, o którym mówi ust. 5 tego artykułu. Pierwsze zwiększenie podwyższa kwotę odpisu przypadającego na jednego pracownika o 6,25 proc. podstawy. Drugie – zwiększa łączną kwotę ZFŚS u danego pracodawcy, tylko o te 6,25 proc. podstawy na każdego emeryta i rencistę.

Wysokość odpisu podstawowego może być zwiększona o 6,25 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na każdą zatrudnioną osobę, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności. W 2003 r. stanowi to 112,75 zł (1803,94 zł x 6,25 proc.). Po uwzględnieniu zwiększenia odpisu podstawowego, łączny odpis na osobę z tej grupy zatrudnionych wynosi 789,23 zł lub 1014,72 zł w zależności od wysokości odpisu podstawowego.

Natomiast w zakładach pracy sprawujących opiekę socjalną nad emerytami i rencistami, w tym także ze zlikwidowanych zakładów, fundusz można zwiększyć o 112,75 zł na każdego emeryta i rencistę, byłego pracownika, nawet jeżeli z jakiś powodów nie korzysta on z opieki byłego pracodawcy.

Powyższe odpisy i zwiększenia stanowią w zakładzie jeden fundusz świadczeń socjalnych (art. 5 ust. 8a).

Na przewidziane w art. 7 zwiększenia środków funduszu mogą się składać:

– wpływy z opłat pobieranych od osób i jednostek organizacyjnych korzystających z działalności socjalnej,
– darowizny oraz zapisy osób fizycznych i prawnych,
– odsetki od środków funduszu,
– wpływy z oprocentowania pożyczek udzielonych na cele mieszkaniowe,
– wierzytelności zlikwidowanych zakładowych funduszy mieszkaniowego i socjalnego,
– przychody z tytułu sprzedaży, dzierżawy i likwidacji środków trwałych służących działalności socjalnej, w części nieprzeznaczonej na ich odtworzenie lub utrzymanie,
– przychody z tytułu sprzedaży i likwidacji zakładowych domów i lokali mieszkalnych w części nieprzeznaczonej na utrzymanie pozostałych zakładowych zasobów mieszkaniowych,
– inne środki wymienione w odrębnych przepisach.

W uzupełnieniu powyższego należy dodać, że zgodnie z ust. 1a art. 7 ustawy za przychód ze sprzedaży lub likwidacji wymienionych zakładowych domów i mieszkań oraz środków trwałych uważa się przychód ze sprzedaży lub likwidacji pomniejszony o koszty tej sprzedaży lub likwidacji.

Zwiększenia funduszu o te przychody nie dotyczą pracodawców postawionych w stan upadłości lub likwidacji, z wyłączeniem przedsiębiorstw państwowych likwidowanych w celu prywatyzacji (ust. 2 art. 7 ustawy).

Przeznaczenie funduszu

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych przeznaczony jest na finansowanie działalności socjalnej organizowanej przez pracodawców na rzecz osób uprawnionych oraz na dofinansowanie obiektów zakładowych lub międzyzakładowych, służących pracownikom.

Omawiana ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (art. 2) za działalność socjalną uważa nieodpłatne lub częściowo odpłatne usługi świadczone na rzecz różnych form krajowego wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, udzielanie pomocy materialnej, w tym również zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe. Podmioty posiadające obiekty o charakterze socjalnym, np. ośrodki wczasowe i kolonijne, sanatoria, ogrody działkowe, żłobki, przedszkola oraz obiekty służące prowadzeniu działalności kulturalnej lub sportowo-rekreacyjnej powinny część środków funduszu przeznaczyć na dofinansowanie tych obiektów.

Ustawa nie reguluje zasad rozdzielania środków funduszu na poszczególne cele. Zasady przeznaczenia środków na te cele oraz zasady przyznawania świadczeń socjalnych uprawnionym osobom powinny być ustalone wewnętrznie w regulaminie zakładowym. Przy przyznawaniu ulgowych usług i świadczeń oraz dopłat z funduszu należy brać pod uwagę sytuację życiową, rodzinną i materialną osób uprawnionych (art. 8 ustawy).

Możliwe jest prowadzenie wspólnej działalności socjalnej przez kilku pracodawców (art. 9).

Podjęcie wspólnego zaspokajania potrzeb pracowników wymaga również uzgodnienia z organizacjami związkowymi działającymi w zainteresowanych wspólną działalnością zakładach pracy.

Umowa o wspólnej działalności
socjalnej powinna określać:
przedmiot wspólnej działalności,
zasady jej prowadzenia,
sposób rozliczeń,

tryb wypowiedzenia i rozwiązania umowy oraz odpowiedzialność stron z tego tytułu.

Jednorazowe świadczenie urlopowe

Świadczenie urlopowe, tworzone na zasadach wcześniej omówionych, wypłacane jest raz w roku każdemu pracownikowi korzystającemu z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych, czyli wymaganym przez art. 162 kodeksu pracy.

Sposób ustalania i wymiar jednorazowego świadczenia urlopowego w roku bieżącym są analogiczne do wcześniej przedstawionego sposobu obliczenia i wysokości odpisu podstawowego w tym roku.

Oczywiście, o ile u danego pracodawcy nie zostanie określona inna wysokość tego świadczenia.

Wysokość jednorazowego świadczenia urlopowego jest ustalana proporcjonalnie do wymiaru czasu pracownika. To ograniczenie nie obejmuje pracowników młodocianych.

Świadczenie urlopowe, w przypadku nietworzenia ZFŚS jest obligatoryjne, dlatego pracodawca nie może zrezygnować z jego wypłacania, poza sytuacją przewidzianą w art. 4 ustawy, przewidującym możliwość uwolnienia pracodawcy od obowiązku tworzenia funduszu socjalnego lub wypłacania świadczenia urlopowego. W każdym innym przypadku nieotrzymania świadczenia urlopowego pracownik może żądać jego wypłaty, a w razie odmowy – prosić o interwencję związek zawodowy, inspektora pracy lub kierować pozew do sądu pracy.

Jak wynika z tych informacji, pracownicy nieuprawnieni do świadczeń z zakładowego funduszu socjalnego mają prawo do żądania od pracodawcy pomocy na sfinansowanie części kosztów urlopu. A co z zatrudnionymi u pracodawców tworzących ten fundusz? Otóż odpowiedzi należy szukać w zakładowym regulaminie gospodarowania środkami funduszu świadczeń socjalnych. Ustawa o ZFŚS przewiduje jedynie, że przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu powinny być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika. Oznacza to, że pracodawców tworzących fundusz socjalny świadczenie urlopowe nie jest obligatoryjne, chyba że zobowiązanie do jego wypłaty znajdzie się w zakładowym regulaminie. Przypomnieć tu jednak trzeba, że finansowanie wypoczynku pracowników i ich rodzin mieści się jak najbardziej w zakresie działalności socjalnej, dla której wspierania stworzono ZFŚS.

Odstępstwa od zasad ogólnych

Ustawa przewiduje, że pracownicy cywilni więziennictwa oraz jednostek sfery budżetowej (za wyjątkiem funkcjonariuszy i żołnierzy zawodowych), a także pracownicy cywilni wojska, podlegli ministrom sprawiedliwości, spraw wewnętrznych i administracji oraz obrony narodowej mogą być objęci odrębnymi przepisami dotyczącymi wysokości odpisu na fundusz, sposobu tworzenia i gromadzenia jego środków.

Ustawa w art. 5 ust. 8 w odniesieniu do pracowników szkół wyższych działających na podstawie przepisów o szkolnictwie wyższym oraz szkół placówek oświaty objętych systemem oświaty i podlegającym przepisom Karty Nauczyciela – wyłącza stosowanie niektórych jej postanowień, w tym dotyczących:

– sposobu tworzenia funduszu i wysokości odpisów podstawowych,
– zwiększeń dla emerytów i rencistów oraz osób niepełnosprawnych.

Oznacza to, że wymienione grupy pracowników (żołnierzy i funkcjonariuszy) mają prawo do korzystania z funduszy socjalnych na odrębnych zasadach.
Osoby uprawnione

Zakres osób uprawnionych do korzystania ze środków ZFŚS omawiana ustawa w art. 2 dzieli na trzy kategorie:
Pracowników i ich rodziny. Pracownikiem jest osoba zatrudniona w zakładzie pracy na podstawie umowy o pracę (niezależnie od rodzaju umowy i wymiaru czasu pracy), powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę. Do kręgu pracowników zalicza się osoby przebywające na urlopach wychowawczych i młodocianych zatrudnionych w celu nauki zawodu, pracowników sezonowych oraz osoby wykonujące na rzecz danego pracodawcy pracę nakładczą.

Członkami rodzin pracownika są współmałżonek, dzieci własne, dzieci współmałżonka, dzieci przysposobione, przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, wnuki będące na utrzymaniu osoby uprawnionej, rodzice prowadzący wraz z uprawnionym wspólne gospodarstwo domowe;

Emerytów i rencistów, byłych pracowników zakładu oraz ich rodziny. Emerytami i rencistami korzystającymi z funduszu są osoby, które przeszły na emeryturę lub rentę w tym zakładzie pracy. W przypadku emerytów i rencistów świadczących pracę na podstawie umowy o pracę, to korzystają oni z funduszu na zasadach dotyczących pracowników danego zakładu pracy. Jeżeli emeryt lub rencista nawiązuje umowę o pracę w innym zakładzie pracy, to w przypadku rozwiązania umowy korzysta on z funduszu w ostatnim miejscu pracy.

Inne osoby, którym w regulaminie zakładowym przyznano prawo do korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z funduszu. Osoby takie powinny być wymienione w regulaminie gospodarowania środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Mogą to być np. pracownicy żłobka, przedszkola lub szkoły, nad którymi zakład pracy sprawuje patronat, dzieci z domu dziecka, pracownicy placówki ochrony zdrowia obsługującej zakład pracy itp.

Do grona uprawnionych do korzystania ze środków funduszu ustawa zalicza także:

emerytów i rencistów ze zlikwidowanych zakładów pracy, objętych opieką socjalną przez danego pracodawcę (art. 5 ust. 5),

pracowników przyjętych przez nowego pracodawcę w wyniku komercjalizacji, połączenia, podziału lub innej formy zmiany właściciela, w tym także w wyniku prywatyzacji bezpośredniej, polegającej na wniesieniu przedsiębiorstwa do spółki zgodnie z przepisami o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

Administrowanie środkami funduszu

Zgodnie z art. 10 ustawy obsługę funduszu i administrowanie jego środkami zapewnia pracodawca.

Środki te gromadzone są na odrębnym rachunku bankowym (nie dotyczy to funduszy przewidzianych na wypłaty jednorazowych świadczeń urlopowych). Gromadzenie środków funduszu na odrębnym rachunku bankowym ma szczególne znaczenie w przypadku objęcia pracodawcy postępowaniem egzekucyjnym przez jego wierzycieli, gdyż – zgodnie z art. 12 ustawy – środki te nie podlegają egzekucji, chyba że jest ona prowadzona w związku z zobowiązaniami funduszu.

Równowartość dokonanych odpisów i zwiększeń naliczonych na dany rok kalendarzowy pracodawca przekazuje na ten rachunek do 30 września tego roku, z tym że 75 proc. równowartości odpisów musi przekazać do końca maja (art. 6 ustawy).

Pracodawca, rozpoczynający działalność w roku kalendarzowym, odpisu dokonuje od roku następnego, z wyjątkiem rozpoczęcia działalności w wyniku przejęcia dotychczas funkcjonującego zakładu pracy (art. 6a).

Gospodarowanie środkami funduszu, zasady ich przeznaczenia na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej oraz warunki korzystania ze świadczeń przez osoby uprawnione powinny być – jak to stwierdziliśmy wcześniej – uregulowane w zakładowym regulaminie. Ustawa w art. 8 przewiduje, że regulamin ustala pracodawca w uzgodnieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi.

Jeżeli te organizacje nie przedstawią w ciągu 30 dni wspólnego stanowiska, to regulamin wprowadza sam pracodawca.

Równowartość odpisów i zwiększeń naliczonych
na dany rok kalendarzowy pracodawca przekazuje
na rachunek ZFŚS do 30 września tego roku, z tym że 75 proc. równowartości odpisów musi przekazać do końca maja
(art. 6 ustawy).

Odpowiedzialność pracodawców

Ustawa o ZFŚS przewiduje w art. 12a kary grzywny (obecnie do 5 tys. zł) za niewykonywanie przepisów ustawy lub podejmowanie działań niezgodnych z jej przepisami. Postępowanie w tych sprawach wszczynają inspektorzy pracy. Ponadto w przypadku uznania, że środki funduszu zostały wydatkowane niezgodnie z przepisami ustawy, organizacja związkowa ma prawo wystąpienia do sądu pracy z roszczeniem o zwrot tych kwot na konto ZFŚS lub o przekazanie należnych środków na fundusz, o ile pracodawca nie uczynił tego sam w obowiązującym terminie (art. 8 ust. 3 ustawy). W ten sposób zapewniona jest kilkutorowa kontrola tworzenia i gospodarki zakładowym funduszem świadczeń socjalnych.

Obciążenia składkowe

Zgodnie z par. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.).

W przypadku regulacji układowych w zakresie świadczeń o charakterze socjalno–bytowym, przepisy wyżej wymienionego rozporządzenia ograniczają wielkość świadczeń socjalnych wolnych od składki na ubezpieczenie społeczne – do kwoty odpisu podstawowego na fundusz (art. 5 ust. 2 ustawy).

Czego nie wlicza się do podstawy
wymiaru składek?

Zgodnie z par. 2 rozporządzenia, podstawy wymiaru składek nie stanowią m.in. następujące przychody:

świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (pkt 19),

świadczenia wypłacane z funduszu utworzonego na cele socjalno-bytowe na podstawie układu zbiorowego pracy przez pracodawców, którzy nie tworzą zakładowego funduszu świadczeń socjalnych – do wysokości nie przekraczającej rocznie kwoty odpisu podstawowego (pkt 20),

świadczenie urlopowe wypłacane na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy o ZFŚS – do wysokości nie przekraczającej rocznie kwoty odpisu podstawowego (pkt 21).
Paczki świąteczne i bony towarowe

Wątpliwości budzi czy wartość paczek i bonów towarowych, wręczanych przez pracodawcę obecnym i byłym pracownikom z okazji świąt Wielkanocy i Bożego Narodzenia, powinna być wliczana do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych.

Takie formy wspomagania pracowników przez ich pracodawców stosowane są od wielu lat. Nawet jeśli zwyczaj wręczania świątecznych paczek pomału zanika, to w ich miejsce pojawiają się coraz częściej bony towarowe. O ich atrakcyjności decydują w dużej mierze zwolnienia podatkowe i składkowe.

Odpowiedzi na te pytanie należy szukać we wcześniej już wymienianej ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Przepisy te nie zabraniają finansowania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych zakupu paczek świątecznych i bonów towarowych. Mieści się to pod pojęciem działalności socjalnej, o której mówi art. 2 wymienionej ustawy o ZFŚS. Jednak wartość tych świadczeń powinna – zgodnie z art. 8 ustawy – uwzględniać zróżnicowaną sytuację życiową, materialną i rodzinną uprawnionych osób oraz postanowienia zakładowego regulaminu gospodarowania środkami ZFŚS.

Zgodnie z art. 18 wymienionej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych pracowników (o nich chodzi w pytaniach) stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Jest to tzw. podatkowe pojęcie przychodu, rozumianego jako pieniądze, wartości pieniężne oraz wartość świadczeń w naturze otrzymanych lub postawionych do dyspozycji uprawnionego pracownika w danym okresie (art. 11 i następne ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Zakres wyłączeń niektórych świadczeń okolicznościowych z podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych ustala przytoczone rozporządzenie z 1998 r.
W ramach limitu i bez ograniczeń

Przyznanie pracownikom okolicznościowych świadczeń rzeczowych do wysokości określonej limitem nie powoduje obowiązku naliczania składek na ubezpieczenia społeczne. W przypadku przekroczenia limitu należy naliczyć składki ZUS od różnicy pomiędzy wartością świadczeń przyznanych a aktualną kwotą graniczną. W konsekwencji od różnicy tej należy również naliczyć składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Jeżeli świadczenia zostaną sfinansowane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, zgodnie z przepisami w zakresie gospodarowania tym funduszem, a więc jako pomoc materialna uzależniona od sytuacji życiowej, rodzinnej lub materialnej pracowników, od wartości tych świadczeń nie należy odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne bez względu na ich wartość.

Ewidencja działalności socjalnej

W skład dokumentacji działalności socjalnej pracodawcy wchodzą przede wszystkim:

regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,

plan wydatków z funduszu,

dokumentacja świadczeń socjalnych.

Dokumentacja działalności socjalnej będzie różniła się w zależności od tego czy pracodawca prowadzi księgi rachunkowe, czy jest opodatkowany na zasadach ogólnych i zdarzenia gospodarcze ewidencjonuje w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.

Każde świadczenie socjalne wymaga prawidłowego udokumentowania i zaewidencjonowania. Dokumenty potwierdzające realizację konkretnych świadczeń muszą być poprawne pod względem merytorycznym, formalnym i rachunkowym.

W jednostkach prowadzących księgi rachunkowe, zgodnie z ustawą o rachunkowości, działalność socjalna ewidencjonowana jest w ewidencji syntetycznej i analitycznej, prowadzonej w porządku chronologicznym i systematycznym.

Natomiast pracodawcy nie prowadzący ksiąg rachunkowych zobowiązani są do ewidencji zakładowego funduszu świadczeń lub świadczeń urlopowych w dowolnej formie rejestrowej. Mogą to być kartoteki, formularze lub dodatkowa księga ewidencyjna. Ewidencja taka powinna umożliwić identyfikację następujących zdarzeń:

odpisów podstawowych i zwiększeń funduszu,

dodatkowych przychodów zwiększających fundusz,

udzielonych pożyczek,

wydatków z funduszu,

innych istotnych operacji.

Pracodawca powinien też prowadzić ewidencję świadczeń dla każdej osoby uprawnionej.




Komentarze

Wyświetlanie Sortowanie
Tylko zalogowani użytkownicy mogą komentować. Zarejestruj lub zaloguj się
INDIE 2015


Nasza nowa strona


Kodeks pracy


OKRESOWY Dla SŁUŻBY BHP, SZKOLENIE SIP


Kategorie


POZWOLENIA ZINTEGROWANE-HANDEL CO2


Głosowanie

Czy Państwowa Inspekcja Pracy spełnia swoją rolę

[ Wyniki | Ankiety ]

Głosów: 330
Komentarzy: 1


Polecamy ebooki



BHP EKSPERT Sp.z o.o.

NIP 678-315-47-15 KRS 0000558141 bhpekspert@gmail.com
tel.kom.(0)501-700-846
Tworzenie strony: 0,263026952744 sekund.