 |
|
|
|
Robert Łabuzek
+48501700846
Masz problem z BHP
szukasz odpowiedzi ?
Szybko i gratisowo otrzymasz poradę
zadzwoń lub napisz na maila. |
|
|
Na stronie przebywa obecnie....
|
|
|
|
| |
DANUTA FYSZEMBERG, JADWIGA STEFANIAK
SPECJALISTKI Z DEPARTAMENTU WYNAGRODZEŃ W MINISTERSTWIE GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
Wśród podstawowych zasad prawa pracy k.p. wymienia i tę, na podstawie której pracodawca - stosownie do możliwości i warunków - zaspokaja bytowe, socjalne i kulturalne potrzeby pracowników.
Częściowa jej realizacja znajduje wyraz w ustawie z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm.; dalej: uzfśs). Przewiduje ona dwa sposoby organizowania przez zakład pozapłacowej pomocy socjalnej na rzecz zatrudnianych:
Chcesz dowiedzieć się więcej Tutaj otwórz koniecznie
tworzenie specjalnego funduszu spożycia zbiorowego - zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ZFŚS),
wypłatę corocznego, jednorazowego świadczenia urlopowego.
Na podstawie obowiązujących od 1 stycznia 2003 r. przepisów ZFŚS tworzą pracodawcy:
zatrudniający 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty,
sektora finansów publicznych prowadzący działalność w formie państwowych lub samorządowych jednostek budżetowych i ich gospodarstw pomocniczych oraz zakładów budżetowych - bez względu na wielkość załogi.
Podmioty nieprowadzące działalności w formie wskazanych jednostek finansów publicznych, zatrudniające co najmniej 20 pracowników, jednak mniej niż 20 w przeliczeniu na pełne etaty, jeśli nie tworzą funduszu, wypłacają świadczenia urlopowe. A te otrzymują raz na rok pracownicy korzystający z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych. Jego wypłata powinna nastąpić najpóźniej w ostatnim dniu poprzedzającym rozpoczęcie urlopu. Świadczenie urlopowe dla zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy to maksymalnie równowartość odpisu na ZFŚS, wynosząca w tym roku 676,48 zł. W razie zatrudnienia na cząstce etatu (z wyłączeniem pracowników młodocianych) przy ustalaniu wysokości świadczenia stosuje się zasadę proporcjonalności, czyli pracującemu na 1/2 etatu można wypłacić najwyżej 338,24 zł.
Osobną grupę stanowią natomiast pracodawcy niebędący tzw. sferą budżetową i zatrudniający 1 stycznia danego roku poniżej 20 pracowników. Mogą oni tworzyć fundusz albo wypłacać świadczenie urlopowe, co oznacza dobrowolność stosowania ustawowych rozwiązań. Wydatkami na utworzenie ZFŚS oraz na wypłatę świadczenia urlopowego pracodawcy obciążają koszty swojej działalności. Są one uznawane za koszt uzyskania przychodu.
Likwidowanie i obniżanie
Naliczanie corocznych odpisów na ZFŚS czy wypłacanie świadczenia urlopowego to czynniki kosztotwórcze. Wpływają zatem na konkurencyjność pracodawcy, a w konsekwencji - na jego sytuację ekonomiczną oraz zdolność do utrzymania i tworzenia nowych miejsc pracy. W związku z tym przepisy pozwalają przedsiębiorcom, zobowiązanym ustawowo do tworzenia funduszu lub wypłaty świadczenia urlopowego, na podjęcie decyzji dostosowujących rozmiar prowadzonej działalności socjalnej do ich możliwości finansowych. Chodzi tu o pracodawców spoza sfery budżetowej, mających minimum 20 pracowników. Mogą oni - w drodze stosownych zapisów w prawie wewnątrzzakładowym - modyfikować swoje ustawowe obowiązki socjalne. Ci z nich, którzy są objęci uzp, mają prawo poprzez zmianę układu zrezygnować z tworzenia ZFŚS na zawsze lub na czas określony albo też ustalić wyższy lub niższy od ustawowego wskaźnik odpisu na fundusz. Jeżeli nie posiadają uzp, rozwiązania te mogą wprowadzić, zmieniając regulamin wynagradzania.
Należy podkreślić, że decyzji np. o odstąpieniu od tworzenia funduszu pracodawca nie podejmuje zupełnie samodzielnie. Gdy działają u niego związki zawodowe, musi z nimi uzgodnić proponowane zmiany do uzp czy regulaminu wynagradzania - w trybie i na zasadach określonych w k.p. Gdy nie ma związków, propozycje zmian w regulaminie wynagradzania trzeba uzgodnić z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.
Jak tworzyć
Ze względu na swe przeznaczenie ZFŚS jest funduszem specjalnym, zarówno w rozumieniu uzfśs, jak i przepisów podatkowych i rachunkowych. Odpis na fundusz, będący stałym źródłem zasilania, nalicza się corocznie. ZFŚS tworzy się bowiem z corocznego odpisu podstawowego, naliczanego w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych. Sposób ustalania tej ostatniej określa rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 14 marca 1994 r. w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (Dz. U. nr 43, poz. 168 ze zm.). Podstawę naliczenia odpisu stanowi przeciętna, planowana liczba zatrudnionych w zakładzie pracy, skorygowana w końcu roku (najpóźniej do 31 grudnia każdego roku) do faktycznej, przeciętnej liczby zatrudnionych. W przeciętnej liczbie zatrudnionych uwzględnia się zatrudnionych na czas nieokreślony i określony na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, w pełnym i niepełnym wymiarze czasu (w tym przebywających na urlopie wychowawczym) - w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Obowiązek przeliczania zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy na pełne etaty oznacza, że fundusz nalicza się na etaty, a nie na osoby. Rozporządzenie stosuje się również do osób zatrudnionych:
na umowę o pracę nakładczą (chałupników),
na umowę agencyjną, wykonujących pracę nieprzerwanie co najmniej przez 30 dni.
W przeciętnej liczbie zatrudnionych nie uwzględnia się m.in.:
świadczących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych (zlecenia, o dzieło, kontrakt menedżerski),
pracowników przebywających na urlopach bezpłatnych,
pobierających zasiłki lub świadczenia przedemerytalne,
poborowych odbywających zastępczą służbę wojskową.
W zależności od rodzaju zatrudnienia wysokość odpisu podstawowego wynosi:
dla zatrudnionego w tzw. normalnych warunkach pracy - 37,5 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim jego półroczu roku poprzedniego, jeżeli te było wyższe,
na pracownika młodocianego:
- w pierwszym roku nauki - 5 proc. tego wynagrodzenia,
- w drugim - 6 proc.,
- w trzecim - 7 proc.,
dla zatrudnionego w szczególnie uciążliwych warunkach pracy - 50 proc.
Powyższe odpisy należą do grupy obowiązkowych. Niezależnie od nich pracodawca może zwiększyć 37,5-procentowy odpis podstawowy o:
6,25 proc. wskazanego wynagrodzenia na każdego zatrudnionego, w stosunku do którego orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności,
6,25 proc. na każdego emeryta i rencistę - byłego pracownika oraz na emerytów ze zlikwidowanych zakładów pracy, jeśli pracodawca obejmie ich opieką socjalną.
Utworzenie ZFŚS to nie tylko naliczenie odpisów w rozumieniu księgowym. Równowartość środków pieniężnych trzeba jeszcze wydatkować - najpierw przez ich przekazanie na odrębny rachunek bankowy funduszu, a później przez organizowanie i finansowanie działalności socjalnej zgodnie regulaminem zakładowym.
Środki pieniężne z tytułu naliczonych corocznie odpisów i zwiększeń pracodawca zobowiązany do tworzenia funduszu przekazuje na odrębny rachunek do 30 września danego roku, z tym że co najmniej 75 proc. tego naliczenia do 31 maja. Warunkuje to uznanie tych wydatków za koszt uzyskania przychodu.
Pracodawcy zatrudniający poniżej 20 pracowników, którzy zdecydują się na prowadzenie ZFŚS, nie mają obowiązku wydzielenia środków na osobnym koncie. Jeśli jednak tego nie uczynią, wydatków na utworzenie funduszu nie mogą zaliczyć w koszty uzyskania przychodu w rozumieniu przepisów podatkowych. Natomiast ci, którzy uiszczają świadczenia urlopowe, równowartość wypłaconych świadczeń uznają za te koszty.
Na co wydać
ZFŚS jest przeznaczony na finansowanie działalności socjalnej organizowanej przez pracodawcę na rzecz uprawnionych oraz na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych. Owa działalność socjalna polega na świadczeniu przez pracodawcę usług na rzecz różnych form krajowego wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej i sportowo-rekreacyjnej, udzielaniu pomocy materialnej w formie rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych w umowie. Działalność socjalną zakład może świadczyć we własnym zakresie, jeśli np. posiada własną bazę socjalną, albo może zakupić usługi socjalne u innych wyspecjalizowanych organizatorów.
Uzfśs dopuszcza możliwość przeznaczania środków ZFŚS na finansowanie różnych form krajowego wypoczynku, nie ograniczając decyzji pracodawcy w tym zakresie. Rynek usług turystycznych udostępnia wiele usług wypoczynkowych, które w zależności od adresata, czasu trwania, sposobu zorganizowania są potocznie nazywane: wczasami, wczasami pod gruszą, wycieczkami, agroturystyką, koloniami, obozami czy rajdami.
Z funduszu można także finansować usługi kulturalno-oświatowe w rozumieniu przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Najpopularniejsze z nich to bilety do kina, teatru, muzeum czy galerii. Z kolei do najczęściej kupowanych przez pracodawców usług sportowo-rekreacyjnych należą karnety na basen, do obiektów sportowych, siłowni, na korty tenisowe itp.
Ważnym elementem wydatków z ZFŚS jest pomoc materialna: rzeczowa lub finansowa. Pomoc ta, bezpośrednio trafiająca do pracowników, byłych pracowników - emerytów i rencistów oraz do rodzin obydwu tych grup, jest potocznie nazywana zapomogami. Można je przyznawać z różnych powodów o podłożu socjalnym, takich jak trudna sytuacja materialna, życiowa, rodzinna, zdarzenia losowe, zły stan zdrowia i konieczność ponoszenia z tego tytułu zwiększonych wydatków. Mogą to być także konkretne artykuły opłacone przez pracodawcę czy bony uprawniające do zakupu towarów, jeśli uznaje się, iż pomoc w takiej formie będzie bardziej efektywna i celowa.
Ze środków funduszu można także udzielać bezzwrotnej lub zwrotnej pomocy na różne cele mieszkaniowe, zarówno na pozyskanie mieszkania jak i jego utrzymanie. Pomoc zwrotną, czyli w formie pożyczki, uzfśs rezerwuje wyłącznie na cele mieszkaniowe pracowników i innych uprawnionych.
Następujące wydatki pracodawcy nie podlegają finansowaniu z ZFŚS:
inwestycje socjalne,
zbiorowe żywienie,
dojazdy do pracy,
zakładowa opieka medyczna (w tym profilaktyczne badania i szczepienia ochronne),
podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników,
obchody świąt zawodowych, zakładowych, okazjonalnych,
ubezpieczenia emerytalne i na życie.
Kto beneficjentem
Z ZFŚS mogą korzystać pracownicy i ich rodziny, byli pracownicy - emeryci lub renciści oraz ich rodziny. Ze względów socjalnych jest także możliwe przyznanie tego prawa innym osobom, jeśli jest to zapisane w zakładowym regulaminie świadczeń socjalnych. A ten określa zasady i warunki: korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu, przeznaczania środków na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej. Regulamin ten pracodawca musi uzgodnić z zakładowymi organizacjami związkowymi w trybie przewidzianym w ustawie o związkach zawodowych, a gdy nie działają u niego związki - pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów. Zakres unormowań wprowadzonych do zakładowego regulaminu, czyli rodzaje, formy usług i świadczeń socjalnych, częstotliwość ich przyznawania, wysokość świadczeń i dopłat są uzależnione od ilości środków pieniężnych ZFŚS, a także preferencji socjalnych załogi.
Mimo że odpisy na fundusz nalicza się według różnych wskaźników procentowych, zależnych np. od warunków pracy, posiadania bądź nieposiadania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, to wszystkie one tworzą jeden ZFŚS. A z tego finansuje się świadczenia socjalne przy zastosowaniu jednakowych zasad ubiegania się o nie.
Prawo uprawnionych do korzystania z funduszu nie jest tożsame z gwarancją otrzymania świadczenia. Aby je uzyskać, muszą oni spełniać pewne kryteria, i to wyłącznie o charakterze socjalnym. A do tych należą m.in. sytuacja życiowa, rodzinna i materialna (dochodowa) zainteresowanego. Oznacza to, że pracodawca musi posiadać informacje o sytuacji dochodowej pracowników. Jest to podstawa właściwego organizowania i prowadzenia działalności socjalnej. Sam fakt zatrudnienia w zakładzie tworzącym ZFŚS nie daje bowiem prawa do zgłoszenia roszczenia o świadczenie socjalne. Konieczna jest kwalifikacja sytuacji socjalnej danej osoby według szczegółowych zasad określonych w regulaminie zakładowym. Przy składaniu wniosków o różne świadczenia socjalne pracownicy nie powinni się powoływać na ochronę danych osobowych, jak to często bywa. Dostarczane przez nich dane posłużą bowiem wyłącznie do ustalenia prawa i wysokości pomocy socjalnej. Uzfśs nie reguluje sposobu pozyskiwania informacji od pracowników o ich sytuacji dochodowej. Sprawa ta jest więc przedmiotem regulacji wewnątrzzakładowych.
Zusowska ulga
Świadczenia finansowane z ZFŚS bez względu na ich wysokość oraz wypłacone - na warunkach i zasadach określonych w uzfśs - świadczenie urlopowe nie podlegają składce na ubezpieczenie społeczne pracowników. Stanowi o tym § 2 pkt 19 i pkt 21 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 ze zm.).
Nie uwzględnia się ich również w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. W myśl art. 23 ust. 1 ustawy z 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U. nr 45, poz. 391) do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy o podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Trochę od fiskusa
Środki pieniężne stanowiące równowartość naliczonego odpisu na ZFŚS, wpłacone na rachunek, stanowią dla pracodawcy koszt uzyskania przychodu.
Niektóre świadczenia sfinansowane z funduszu są wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych. Chodzi tu o:
kwoty pomocy pieniężnej wypłacone na zmniejszenie wydatków mieszkaniowych na warunkach rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 22 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania pomocy finansowej z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na zmniejszenie wydatków mieszkaniowych, wolnej od podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz. U. nr 134, poz. 876),
zapomogi wypłacane w razie indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci - niezależnie od ich wysokości,
wartość rzeczowych świadczeń otrzymanych przez pracownika, sfinansowanych w całości ze środków funduszu - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym 380 zł,
dopłaty do wypoczynku zorganizowanego dzieci i młodzieży do lat 18 przez podmioty prowadzące działalność w tym zakresie w formie wczasów, kolonii, obozów i zimowisk itp. - niezależnie od ich wysokości.
W rozumieniu prawa podatkowego kosztem uzyskania przychodów są także świadczenia urlopowe, wypłacone zgodnie z uzfśs.
Źródło:Rzeczpospolita
|
| |
|
OKRESOWY Dla SŁUŻBY BHP, SZKOLENIE SIP
|
|
|
|
|
|
POZWOLENIA ZINTEGROWANE-HANDEL CO2
|
|
|
|
|
| |
Komentarze