OCHRONA ŚRODOWISKA [1]: Odpowiedzialność przedsiębiorcy za zanieczyszczanie środowiska [2]

Autor : God Dodano: 06-09-2007 - 06:45
Ochrona Środowiska [3]
Każdy przedsiębiorca, prowadząc działalność gospodarczą, korzysta ze środowiska, musi więc podporządkować się wymaganiom związanym z jego ochroną.


Odpowiedzialność przedsiębiorcy za zanieczyszczanie środowiska


Zasada materialnej odpowiedzialności sprawcy zanieczyszczenia

Jedną z podstawowych zasad ochrony środowiska, która najbardziej dotyka przedsiębiorców, jest zasada materialnej odpowiedzialności sprawcy zanieczyszczenia.

Obowiązki przedsiębiorcy


Do najważniejszych obowiązków przedsiębiorców należy:

- ochrona jakości środowiska i jego zasobów, a więc ochrona jakości powietrza, wód, gleby i ziemi, ograniczenie hałasu, promieniowania jonizującego i pól elektromagnetycznych, kontrola wytwarzania i gospodarowania odpadami,

- uzyskanie odpowiednich decyzji administracyjnych (np. pozwolenia na wprowadzenie gazów lub pyłów do powietrza),

- ochrona środowiska przed zanieczyszczeniami, czyli podejmowanie przez przedsiębiorców działań umożliwiających zachowanie lub przywrócenie równowagi przyrodniczej albo zaniechanie działań naruszających tę równowagę),

- ponoszenie opłat za korzystanie ze środowiska (np. w związku z emisją pyłów do powietrza, odprowadzaniem ścieków do zbiornika, poborem wody, składowaniem odpadów),

- wnoszenie opłat produktowych, eksploatacyjnych, koncesyjnych (np. za wydobywaną kopalinę),

- prowadzenie ewidencji rodzajów i wielkości korzystania ze środowiska (np. ewidencja odpadów, poboru wody, emisji substancji do powietrza, ścieków do wód lub do ziemi),

- prowadzenie pomiarów emisji pyłów i gazów wprowadzanych do powietrza, ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi,

- opracowania dokumentów związanych z możliwością wystąpienia poważnych awarii,

- przedkładania sprawozdań dotyczących korzystania ze środowiska do właściwych organów (np. do wojewódzkiego inspektora środowiska, marszałka województwa, wojewody, starosty, wójta).


Pozwolenie lub zezwolenie


Przedsiębiorca, który chce wprowadzić: gazy lub pyły do powietrza, ścieki do wód lub do ziemi, wytwarzać odpady - musi uzyskać odpowiednią decyzję administracyjną. Decyzja jest również potrzebna, gdy przedsiębiorca zamierza przekroczyć dopuszczalne poziomy hałasu.

Uzyskanie decyzji wymagane jest również, aby prowadzić pobór wody z własnych ujęć oraz prowadzić działalność w zakresie zbierania, odbioru, transportu, odzysku lub unieszkodliwienia odpadów. Wykonanie decyzji nadzorują organy administracji publicznej (starosta, wojewódzki inspektor ochrony środowiska, dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej).

Występują dwa rodzaje aktów administracyjnych reglamentujących prowadzenie działalności wpływającej na środowisko: pozwolenia i zezwolenia. Pozwolenie ma charakter decyzji ograniczającej prowadzenie określonego rodzaju działalności gospodarczej. Zezwolenie jest warunkiem prowadzenia działalności gospodarczej w określony sposób - poprzez użytkowanie instalacji, która powoduje wprowadzenie do środowiska substancji lub energii. Obie decyzje muszą być uzyskane przed rozpoczęciem prowadzenia działalności gospodarczej.


Wydanie pozwolenia emisyjnego


Pozwolenie na wprowadzenie do środowiska substancji lub energii nazywa się pozwoleniem emisyjnym. Emisja oznacza dozwolone przepisami odprowadzenie. Eksploatacja instalacji, która nie wymaga pozwolenia na emisję może być objęta obowiązkiem zgłoszenia do właściwego organu zamiaru rozpoczęcia eksploatacji. Ten rodzaj obowiązku może dotyczyć instalacji negatywnie oddziałującej na środowisko, wskazanych w rozporządzeniu z 22 grudnia 2004 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia. Chodzi m.in. o instalacje do produkcji węgla drzewnego, suszenia zboża lub innych płodów rolnych, stosowane w młynach spożywczych lub w gastronomii przystosowanej do obsługi więcej niż 500 osób na dobę.

Pozwolenie emisyjne wydaje starosta albo wojewoda w trybie regulowanym przez przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego - na wniosek zainteresowanego. Za złożenie wniosku odpowiada prowadzący instalację, nawet w sytuacji, gdy emisję powoduje inny podmiot lub emisja powstaje na skutek czasowej działalności, na przykład podczas remontu.

Wniosek powinien zawierać dane dotyczące położenia instalacji, prowadzącego instalacje, tytułu prawnego do instalacji, typu instalacji oraz wykorzystywanej technologii. Organ ochrony środowiska, wydając pozwolenie, ma obowiązek sprawdzenia tych wymagań oraz odpowiedniego ukształtowania treści pozwolenia. Wniosek powinien również zawierać dane charakteryzujące przewidywaną emisję. Mają one dotyczyć zarówno poziomu emisji, jak i jej oddziaływania na środowisko we wszystkich warunkach funkcjonowania instalacji. Wnioskodawca powinien również wskazać, jakie działania będzie podejmował w celu eliminacji lub ograniczenia emisji oraz określić zakres prowadzonego monitoringu emisji.

Pozwolenia emisyjne są zawsze wydawane na czas oznaczony - maksymalnie na dziesięć lat. Jeżeli przemawia za tym szczególnie ważny interes społeczny związany z ochroną środowiska, a w szczególności z pogorszeniem stanu środowiska w znacznych rozmiarach, w pozwoleniu emisyjnym może być ustanowione zabezpieczenie roszczeń z tytułu wystąpienia negatywnych skutków w środowisku.


 


Pozwolenia zintegrowane

Pozwolenie zintegrowane ma obejmować całość oddziaływań na środowisko. Uzyskanie pozwolenia zintegrowanego wymaga prowadzenie instalacji, której funkcjonowanie ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej działalności może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych lub środowiska jako całości. Ustalając treść pozwolenia zintegrowanego należy więc pamiętać, że ma ono obejmować całość oddziaływania instalacji na środowisko, a więc wszystkie emisje, a także pobór wody. Pozwolenie powinno obejmować wszystkie instalacje funkcjonujące na terenie danego zakładu, które takiego pozwolenia wymagają. Pojęcie zakład zostało zdefiniowane w art. 3 pkt 47 ustawy Prawo ochrony środowiska jako zespół instalacji i urządzeń znajdujących się na terenie, do którego prowadzący instalację ma tytuł prawny. Pozwolenie zintegrowane odróżnia od pozwoleń sektorowych między innymi wymóg stosowania dla instalacji najlepszej dostępnej techniki (zasada BAT), a w szczególności instalacje powinny mieścić się w granicach specjalnie określonego standardu emisyjnego, nazwanego granicznymi wielkościami emisyjnymi. Przez pojęcie technika ustawa nakazuje rozumieć nie tylko rozwiązania technologiczne, ale także projektowe i organizacyjne, mające wpływ na funkcjonowanie danego rodzaju instalacji, biorąc pod uwagę wszystkie fazy jej działalności, poczynając od projektu, a kończąc na likwidacji. W każdym z etapów powinny być zastosowane najkorzystniejsze rozwiązania z punktu widzenia obowiązku eliminowania bądź ograniczania emisji. WAŻNE Zakłady, które mogą powodować znaczne zanieczyszczenie środowiska lub składników przyrody, muszą uzyskać specjalne zintegrowane pozwolenie Ochrona jakości powietrza Zagadnienia ochrony jakości powietrza w sposób całościowy uregulowane są w ustawie Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z art. 85 tej ustawy ochrona powietrza ma polegać na zapewnieniu możliwie najlepszej jego jakości, określonej za pomocą poziomów substancji. Poziomy substancji mają charakter standardu emisyjnego. Działania ochronne mają zmierzać do utrzymania w powietrzu ilości substancji poniżej poziomów dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach bądź gdy są przekroczone - dążyć do zmniejszenia substancji w powietrzu do poziomu dopuszczalnego. Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu ustalono w rozporządzeniu ministra środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz dopuszczalnych poziomów niektórych substancji. W rozporządzeniu uwzględniono następujące substancje: benzen, dwutlenek azotu, tlenki azotu, dwutlenek siarki, ołów, ozon, pył zawieszony i tlenek węgla. Akty prawa unijnego nakładają wiele nowych obowiązków na państwa członkowskie, z których najważniejszym jest obowiązek oceny przestrzegania standardów imisyjnych dla wskazanych substancji. Dla realizacji tego wymagania dokonano podziału całego kraju na strefy. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska strefa pokrywa się z obszarem powiatu. Wyjątkiem od tej zasady są aglomeracje, czyli miasta lub kilka miast o stykających się granicach administracyjnych i liczbie mieszkańców większej niż 250 tys. Z ochroną jakości powietrza związane jest szczególne uprawnienie wojewody, który w celu zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na środowisko lub na dobra kultury może określić dla terenu województwa bądź jego części rodzaje lub jakości paliw dopuszczonych do stosowania, a także sposób realizacji i kontroli tego obowiązku. WAŻNE Ochronę jakości powietrza ma zapewnić zmniejszenie szkodliwych substancji co najmniej do poziomu dopuszczalnego lub utrzymanie go. Oceny poziomu substancji szkodliwych w powietrzu dokonają co roku wojewodowie Ochrona jakości powietrza Zagadnienia ochrony jakości powietrza w sposób całościowy uregulowane są w ustawie Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z art. 85 tej ustawy ochrona powietrza ma polegać na zapewnieniu możliwie najlepszej jego jakości, określonej za pomocą poziomów substancji. Poziomy substancji mają charakter standardu emisyjnego. Działania ochronne mają zmierzać do utrzymania w powietrzu ilości substancji poniżej poziomów dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach bądź gdy są przekroczone - dążyć do zmniejszenia substancji w powietrzu do poziomu dopuszczalnego. Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu ustalono w rozporządzeniu ministra środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz dopuszczalnych poziomów niektórych substancji. W rozporządzeniu uwzględniono następujące substancje: benzen, dwutlenek azotu, tlenki azotu, dwutlenek siarki, ołów, ozon, pył zawieszony i tlenek węgla. Akty prawa unijnego nakładają wiele nowych obowiązków na państwa członkowskie, z których najważniejszym jest obowiązek oceny przestrzegania standardów imisyjnych dla wskazanych substancji. Dla realizacji tego wymagania dokonano podziału całego kraju na strefy. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska strefa pokrywa się z obszarem powiatu. Wyjątkiem od tej zasady są aglomeracje, czyli miasta lub kilka miast o stykających się granicach administracyjnych i liczbie mieszkańców większej niż 250 tys. Z ochroną jakości powietrza związane jest szczególne uprawnienie wojewody, który w celu zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na środowisko lub na dobra kultury może określić dla terenu województwa bądź jego części rodzaje lub jakości paliw dopuszczonych do stosowania, a także sposób realizacji i kontroli tego obowiązku. WAŻNE Ochronę jakości powietrza ma zapewnić zmniejszenie szkodliwych substancji co najmniej do poziomu dopuszczalnego lub utrzymanie go. Oceny poziomu substancji szkodliwych w powietrzu dokonają co roku wojewodowie

Pomiary emisji

Wśród wielu obowiązków spełnianych przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą istotną rolę informacyjną i kontrolną odgrywa obowiązek wykonywania pomiarów emisji. Wymagania dotyczące wykonywania takich pomiarów określa rozporządzenie ministra środowiska z 23 czerwca 2004 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji. Rozporządzenie ustala wymagania dotyczące pomiarów emisji do powietrza, natomiast wymagania w zakresie pomiarów wielkości emisji do wód lub do ziemi, do których prowadzenia są obowiązani prowadzący instalację oraz użytkownicy urządzeń, określa rozporządzenie ministra środowiska z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Górne stawki opłat określone w art. 290 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska oraz stawki jednostkowe ustalone rozporządzeniem, z dniem 1 stycznia każdego roku kalendarzowego podlegają waloryzacji, czyli podwyższeniu w stopniu odpowiadającym średniemu wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, przyjętemu w ustawie budżetowej za rok poprzedni. Minister środowiska ma obowiązek nie później niż w terminie do dnia 31 października każdego roku ogłoszenia w Monitorze Polskim wysokości stawek na rok następny. Jakie stawki Ustawa Prawo ochrony środowiska wobec wszystkich opłat przewiduje system ich samonaliczania. Podmiot korzystający ze środowiska powinien we własnym zakresie ustalić wysokość należnej opłaty i wnieść ją na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego. Opłatę należy ustalić według stawek obowiązujących w okresie, w którym korzystanie ze środowiska miało miejsce i wnieść ją do końca miesiąca następującego po upływie każdego półrocza. Do 31 lipca wnosimy opłaty za I półrocze, a do 31 stycznia roku następnego opłaty za II półrocze. Nadzór nad realizacją obowiązku wnoszenia opłat sprawuje marszałek województwa. Opłaty traktowane są tak samo jak należności podatkowe i mają do nich zastosowanie przepisy ustawy Ordynacja podatkowa. Górne jednostkowe stawki opłat wynoszą: - 273 zł za 1 kg gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza; - 175 zł za 1 kg substancji wprowadzanych ze ściekami do wód lub do ziemi; - 20 zł za 1 dam3 wód chłodniczych; - 200 zł za umieszczenie 1 Mg odpadów na składowisku; - 3 zł za pobór 1 m3 wody podziemnej; - 1,50 zł za pobór 1 m3 wody powierzchniowej; - 3 zł za 1 m2 powierzchni na jeden rok, z której odprowadzane są ścieki, - 20 zł za każde rozpoczęte 100 kg przyrostu masy ryb innych niż łososiowate lub innych organizmów wodnych w ciągu cyklu produkcyjnego w obiektach chowu lub hodowli tych ryb lub tych organizmów. Ochrona wód Rozporządzenia wykonawcze do ustawy Prawo wodne ustalają standardy określające wymagania dotyczące substancji w ściekach przemysłowych oraz wymagania związane z ograniczaniem wprowadzania do wód substancji uznanych za szczególnie szkodliwe. Ogólną zasadą dotyczącą ścieków jest założenie, że ścieki nie powinny wywoływać w wodach zmian fizycznych, chemicznych i biologicznych, które uniemożliwiałyby prawidłowe funkcjonowanie ekosystemów wodnych. Ustawa Prawo wodne w art. 39 zawiera ograniczenia i zakazy dotyczące wprowadzania bezpośredniego i pośredniego ścieków do wód podziemnych, do wód stojących, jezior i ich odpływów oraz w obrębie kąpielisk i plaż publicznych, a także ograniczenia i zakazy dotyczące wprowadzania odpadów do wód, spławiania śniegu wywożonego z terenów zanieczyszczonych i mycia pojazdów w wodach powierzchniowych. Zakłady wprowadzające ścieki do wód lub do ziemi są obowiązane zapewnić ochronę wód przed zanieczyszczeniem, w szczególności przez budowę i eksploatację urządzeń służących tej ochronie, a tam gdzie jest to celowe, powtórne wykorzystanie oczyszczonych ścieków.

Pozwolenie wodnoprawne

 Pozwolenie wodnoprawne to decyzja administracyjna uprawniająca do szczególnego, a więc wykraczającego poza zwykłe, korzystania z wód lub wykonywania eksploatacji urządzeń wodnych, wydawana na czas oznaczony, na podstawie przedłożonego przez wnioskodawcę tzw. operatu wodnoprawnego. Pozwolenie wodnoprawne wymagane jest m.in. na regulację wód lub zmianę ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód, mającą wpływ na warunki przepływu wody, odwodnienie obiektów lub wykopów budowlanych, wykonywanie urządzeń wodnych. Pozwolenie wydawane jest na czas określony, nie krótszy niż dziesięć lat. Ustawa wskazuje sytuacje, w których okres ważności pozwolenia może być ustalony inaczej, np. pozwolenie na pobór wody wydaje się na okres 20 lat. Organem właściwym do wydawania pozwoleń wodnoprawnych jest starosta. Opłaty Podmioty korzystające ze środowiska za pobór wód podziemnych, pobór wód powierzchniowych oraz wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, na podstawie art. 273 ust. 1 pkt 2, 3 oraz art. 284 ustawy Prawo ochrony środowiska wnoszą samodzielnie opłaty na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego dla miejsca lokalizacji emisji do końca miesiąca następującego po upływie każdego półrocza. Wyjątek stanowią opłaty za ścieki z obiektów stawowej gospodarki rybackiej, które wnoszone są do końca czerwca po okresie rozliczeniowym. W przypadku braku wymaganego pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód i odprowadzanie ścieków do środowiska należy naliczyć opłaty podwyższone o: - 500 proc. w okresie od 1 stycznia 2002 r. do 11 stycznia 2003 r. - 100 proc. w okresie od 12 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2006 r. - 200 proc. w okresie od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r. - 500 proc. w okresie od 1 stycznia 2009 r. WAŻNE Przedsiębiorcy zobowiązani są do zapewnienia odpowiedniej jakości opakowań, określanej z punktu widzenia ewentualnego wpływu na środowisko odpadów powstałych z tych opakowań Gospodarowanie odpadami Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach określa tryb postępowania z odpadami. W pierwszej kolejności wskazuje na konieczność zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczenia ich ilości i negatywnego oddziaływania na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania. W dalszej kolejności wskazuje na odzysk odpadów, ich unieszkodliwianie, tak aby składowane były tylko te odpady, których unieszkodliwianie w inny sposób nie było możliwe z przyczyn technologicznych lub nieuzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych. Zasadą jest, że odpady powinny być poddawane odzyskowi lub unieszkodliwieniu przede wszystkim w miejscu ich powstania, a dopiero w przypadku braku takiej możliwości przekazywane do najbliżej położonych miejsc, w których mogą zostać poddane tym procesom. Transport odpadów niebezpiecznych z miejsc ich powstania do miejsca odzysku lub unieszkodliwienia powinien odbywać się z zachowaniem przepisów obowiązujących przy transporcie materiałów niebezpiecznych. Biorąc pod uwagę kategorie oraz rodzaje odpadów, minister środowiska określił w drodze rozporządzenia katalog odpadów z podziałem na grupy, podgrupy i rodzaje, uwzględniając źródła powstawania odpadów oraz listę odpadów niebezpiecznych i sposoby klasyfikowania tych odpadów, a w drodze oddzielnego rozporządzenia warunki, w których uznaje się, że odpady wymienione na liście odpadów niebezpiecznych nie mając właściwości lub składników powodujących, że stanowią odpady niebezpieczne, a także sposoby ustalenia spełnienia tych warunków. pakowania i odpady opakowaniowe Opakowaniami są wprowadzone do obrotu wyroby wykonane z jakichkolwiek materiałów, przeznaczone do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji wszystkich produktów, a także części opakowań i elementy połączone z opakowaniami. Są to zarówno opakowania jednostkowe, hurtowe, jak i transportowe. Obowiązki związane z właściwym przygotowaniem opakowań kierowane są do producentów (importerów) tego typu wyrobów. Sposób wykonania opakowania powinien zapewniać jego wielokrotny użytek, a następnie recykling, ograniczenie masy i objętości opakowań, ograniczenie w składzie opakowań ilości substancji i materiałów zagrażających życiu i zdrowiu człowieka lub zagrażających środowisku. WAŻNE Ustawa przewiduje możliwość odraczania oraz umarzania podwyższonych opłat za korzystanie ze środowiska oraz administracyjnych kar pieniężnych Zgłoszenia, ewidencje, opłata produktowa Obowiązki dotyczące recyklingu, osiągania poziomów odzysku oraz wnoszenia opłaty produktowej pociągają za sobą konieczność prowadzenia odpowiednich ewidencji. Przedsiębiorcy zobowiązani są do zgłaszania marszałkowi województwa właściwemu ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania przedsiębiorcy, faktu rozpoczęcia (30 dni wcześniej) lub likwidacji (14 dni wcześniej) działalności związanej z wytwarzaniem (importem) określonych produktów. Na podstawie prowadzonej ewidencji przedsiębiorca zobowiązany jest do sporządzenia rocznego sprawozdania do dnia 31 marca roku kalendarzowego następującego po roku, w którym była prowadzona działalność, określając: - masę opakowań, w których przedsiębiorca sprzedał produkty, oraz osiągniętych poziomach odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych, - wysokość opłaty produktowej, - masę wywiezionych za granicę opakowań. Sprawozdanie należy sporządzić na jednym z trzech wzorów formularzy przygotowanych przez Ministerstwo Środowiska: - OPAK - 1 Formularz sprawozdania o masie wytworzonych opakowań - OPAK - 2 Formularz sprawozdania o masie przywiezionych z zagranicy opakowań - OPAK - 3 Formularz sprawozdania o masie wywiezionych za granicę opakowań. Treścią obowiązku odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych jest konieczność osiągnięcia ich określonego poziomu, ustalonego jako procent masy albo ilości wprowadzonych do obrotu w danym roku opakowań, bądź wskazanych produktów na rynek krajowy. Od 2008 roku w Polsce będzie obowiązywał recykling palet drewnianych, a recyklingiem tworzyw sztucznych będzie wytworzenie nowego produktu. Odpowiedzialność cywilna Ustawa Prawo ochrony środowiska odsyła w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w środowisku do kodeksu cywilnego. Artykuł 435 kodeksu cywilnego przewiduje odpowiedzialność na zasadzie ryzyka za szkody spowodowane eksploatacją zakładu lub przedsiębiorstwa funkcjonującego w wykorzystaniem sił przyrody. Jeśli szkodę wyrządził zakład, na terenie którego znajdują się substancje niebezpieczne, grożące powstaniem poważnej awarii przemysłowej, to zakład odpowiada bez względu na to, czy jest wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody. Ustawa potwierdza zasadę, zgodnie z którą odpowiedzialności za szkody wyrządzone oddziaływaniem na środowisko nie wyłącza okoliczność, że działalność będąca przyczyną powstania szkód jest prowadzona na podstawie decyzji administracyjnej i w jej granicach.

RODZAJE ODPOWIEDZIALNOŚCI

Przepisy przewidują trzy rodzaje odpowiedzialności z tytułu nieprzestrzegania wymagań ochrony środowiska: - cywilną, - karną, - administracyjną. Na podstawie art. 323 ustawy Prawo ochrony środowiska Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego, fundacje lub stowarzyszenia, których podstawowym zadaniem statutowym jest ochrona środowiska, mogą występować z roszczeniami o zaprzestanie bezprawnej działalności powodującej zagrożenie lub naruszenie środowiska. Ochronie środowiska służy również roszczenie o zwrot nakładów poczynionych w związku z naprawieniem szkody w środowisku przez podmiot, który tej szkody nie wyrządził (art. 326 ustawy Prawo ochrony środowiska). Wysokość takiego roszczenia ograniczona jest do poniesionych, uzasadnionych kosztów przywrócenia stanu poprzedniego. Prawo ochrony środowiska w art. 328 przyznaje szczególne uprawnienia organizacjom ekologicznym, które mogą występować z roszczeniem o zaprzestanie reklamy lub innego rodzaju promocji towaru lub usługi, jeśli reklama ta zawiera treści propagujące model konsumpcji sprzeczny z zasadami ochrony środowiska, i zrównoważonego rozwoju, a przede wszystkim wykorzystuje obraz dzikiej przyrody do promowania produktów i usług negatywnie wpływających na środowisko przyrodnicze. Odpowiedzialność karna Przepisy o odpowiedzialności karnej, zawarte w ustawie Prawo ochrony środowiska, mają charakter dość szczegółowy. Związane są z sankcjonowaniem niedotrzymania szeregu wymagań wynikających z ustawy. Wśród przestępstw przeciwko środowisku są przestępstwa wymienione w art. 181-188 kodeksu karnego, zagrożone głównie karą pozbawienia wolności. Artykuł 182 k.k. reguluje typ przestępstwa nazywany przestępnym zanieczyszczeniem środowiska. Artykuł 182 k.k. chroni życie i zdrowie ludzi oraz zasoby świata roślinnego i zwierzęcego, narażane wskutek spowodowania zanieczyszczenia, wprowadzenia do wody, powietrza lub ziemi różnego rodzaju substancji w postaci ciał stałych, płynów lub gazów. Zakazaną, czyli bezprawną formą zanieczyszczenia wody, powietrza lub ziemi jest takie zanieczyszczenie, które może zagrażać życiu lub zdrowiu wielu osób bądź powodować zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach. Szczególnym rodzajem negatywnego oddziaływania na życie i zdrowie ludzi oraz świata roślinnego i zwierzęcego są czyny polegające na bezprawnym postępowaniu z odpadami lub substancjami oraz bezprawnym sprowadzaniu z zagranicy odpadów lub substancji zagrażających środowisku (art. 183 k.k.). Bezprawne działania opisane w tym przepisie obejmują: - składowanie - lokalizowanie odpadów w miejscach wyznaczonych do trwałego ich umieszczenia, - usuwanie - pozbywanie się odpadów i substancji z miejsc ich powstawania, - przerabianie - używanie odpadów i substancji do celów przemysłowych, energetycznych jako surowców wtórnych w całości lub w części, bezpośrednio lub przez przetworzenie, - unieszkodliwianie - poddawanie odpadów lub substancji procesom przekształcania biologicznego, fizycznego lub chemicznego w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego oraz dla środowiska, - przewożenie - każde przemieszczanie odpadów lub substancji. Nielegalny eksport odpadów jest przestępstwem na podstawie art. 69 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. W art. 186 kodeksu karnego uregulowano tzw. przestępne zaniedbanie w użytkowaniu urządzeń ochronnych. Przedmiotem przestępstwa jest zaniechanie, polegające na nieutrzymywaniu w należytym stanie lub nieużywaniu urządzeń ochronnych, takich jak: urządzenia zabezpieczające wodę, powietrze lub ziemię przed zanieczyszczeniem oraz urządzenia zabezpieczające przed promieniowaniem radioaktywnym lub jonizującym. Przestępstwo może popełnić osoba odpowiedzialna za funkcjonowanie tych urządzeń. Osobną grupę przestępstw w k.k. stanowią przestępstwa przeciw przepisom o ochronie przyrody: - spowodowanie zaniszczeń w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach (art. 181 par. 1 k.k.), - zniszczenie albo uszkodzenie roślin lub zwierząt na terenie objętym ochroną, w sposób powodujący istotną szkodę (art. 121 par. 2 k.k.), - niszczenie albo uszkodzenie roślin lub zwierząt pozostających pod ochroną gatunkową w sposób powodujący istotną szkodę, niezależnie od miejsca popełnienia czynu (art. 181 par. 3 k.k.), - zniszczenie terenu (obiektu przyrodniczego), poważne uszkodzenie takiego terenu (obiektu) lub istotne zmniejszenie wartości przyrodniczej danego terenu (art. 187 k.k.), - sprzeczne z przepisami wznoszenie nowego lub powiększenie istniejącego obiektu budowlanego oraz prowadzenie działalności gospodarczej, która zagraża środowisku, na terenie objętym ochroną ze względów przyrodniczych lub krajobrazowych albo w otoczeniu takiego terenu.

 Odpowiedzialność administracyjna

Niezależnie od odpowiedzialności cywilnej i karnej podmiot szkodliwie wpływający na środowisko ponosi odpowiedzialność administracyjną, rozumianą jako odpowiedzialność egzekwowana przez organy administracji poprzez odpowiednie decyzje administracyjne. Dla ustawy Prawo ochrony środowiska podstawowymi instrumentami odpowiedzialności administracyjnej są: - decyzja zobowiązująca dany podmiot do ograniczenia oddziaływania na środowisko i przywrócenia go do stanu poprzedniego, - decyzja o wstrzymaniu działalności prowadzonej przez podmiot korzystający ze środowiska lub o wstrzymaniu ruchu instalacji, - decyzje cofające bądź ograniczające uzyskane wcześniej uprawnienia do korzystania ze środowiska, np. decyzje o cofnięciu lub ograniczeniu pozwoleń emisyjnych, pozwoleń wodnoprawnych. WAŻNE Wojewódzki inspektor ochrony środowiska wstrzyma pracę zakładu, który działa bez wymaganego pozwolenia zintegrowanego lub z naruszeniem jego warunków, jeżeli trwa to dłużej niż pół roku W sytuacji gdy przedsiębiorca w ramach prowadzonej działalności negatywnie oddziałuje na środowisko naturalne, sankcją może być zarówno zobowiązanie do ograniczenia zakresu oddziaływania na środowisko, jak i zobowiązanie do przywrócenia stanu poprzedniego. Przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska w wielu przypadkach przewidują możliwość zastosowania środka nadzorczego w postaci decyzji nakazującej wstrzymanie prowadzonej działalności. Wstrzymanie ma na celu zapobieżenie możliwości powstania bądź poszerzenia zakresu szkód. Ma to miejsce wówczas, gdy dochodzi do naruszenia ogólnego obowiązku polegającego na zakazie powodowania takich szkód bądź niedopuszczenia do dalszego prowadzenia działań wykonywanych bez wymaganej zgody lub z naruszeniem jej warunków. Decyzje wstrzymując mogą być wydawane nie tylko na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska, ale także na podstawie przepisów ustawy o odpadach. W oparciu o przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska decyzje wydawane są przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska oraz organ Państwowej Straży Pożarnej. Za naruszenie wymagań ochrony środowiska przedsiębiorca zapłaci karę pieniężną. Należy pamiętać, że wymierzenie kary nie zwalnia z odpowiedzialności cywilnej za wyrządzone szkody na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Kary pieniężne wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska w drodze decyzji, za: - przekroczenie, określonych w pozwoleniach zintegrowanych lub emisyjnych, ilości lub rodzajów gazów bądź pyłów wprowadzanych do powietrza, - przekroczenie, określonych w pozwoleniach zintegrowanych lub pozwoleniach wodnoprawnych, ilości, stanu lub składu ścieków, - przekroczenie, określonych w pozwoleniach zintegrowanych lub pozwoleniach wodnoprawnych, ilości pobranej wody, - naruszenie warunków decyzji zatwierdzających instrukcję eksploatacji składowiska odpadów albo decyzji określającej miejsce i sposób magazynowania odpadów, wymaganych przepisami ustawy o odpadach, co do rodzaju i sposobów składowania lub magazynowania odpadów, - przekroczenie, określonych w decyzji, poziomów hałasu. Wymierzenie administracyjnej kary pieniężnej odbywa się dwuetapowo. Najpierw następuje ustalenie wymiaru kary biegnącej, określającego godzinową lub dobową stawkę kary w okresie, w którym trwa naruszenie bądź przekroczenie. Następnie wymierzana jest kara za okres, w którym trwało naruszeniu lub przekroczenie. Kara biegnąca jest naliczana do czasu stwierdzenia zmiany wielkości przekroczenia lub naruszenia. Administracyjne kary pieniężne podmiot korzystający ze środowiska wnosi na rachunek wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, który wydał decyzję.

 PRZYKŁAD KARA ZA ODPADY

Za składowanie odpadów z naruszeniem wymagań dotyczących ich rodzaju i sposobu składowania, określonych w decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska oraz decyzji określającej miejsce i sposób magazynowania odpadów, wojewódzki inspektor ochrony środowiska wymierza karę w wysokości 0,1 stawki opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku, za każdą dobę składowania. Kary z ustawy o ochronie przyrody Z tytułu naruszenia niektórych obowiązków związanych z ochroną terenów zielonych i zadrzewień ustawa przewiduje odpowiedzialność w postaci wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej. Zgodnie z art. 88 ust. 1 wójt, burmistrz albo prezydent miasta, a na terenach należących do gmin - starosta, wymierza administracyjną karę pieniężną za: - zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów spowodowane niewłaściwym wykonywaniem robót ziemnych lub wykorzystaniem sprzętu mechanicznego albo urządzeń technicznych oraz zastosowaniem środków chemicznych w sposób szkodliwy dla roślin, - usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia, - zniszczenie spowodowane niewłaściwą pielęgnacją terenów zieleni, zadrzewień, drzew lub krzewów. Wysokość kary ustalana jest w wysokości trzykrotnej opłaty za usunięcie drzew lub krzewów ustalonej na podstawie stawek wynikajacych z rozporządzenia (dla drzew) lub ustawy (dla krzewów), natomiast stawki kar za zniszczenie jednego metra kwadratowego terenu zieleni wynoszą przykładowo dla trawników - 46 zł, a dla kwietników - 395 zł. Wskazane stawki kar podlegają z dniem 1 stycznia każdego roku waloryzacji o prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, przyjętych w ustawie budżetowej.

Komentarze

Wyświetlanie Sortowanie
Tylko zalogowani użytkownicy mogą komentować. Zarejestruj lub zaloguj się [4]
Links
  [1] http://www.bhpekspert.pl/index.php?name=News&catid=4
  [2] http://www.bhpekspert.pl/index.php?name=News&file=article&sid=1123
  [3] http://www.bhpekspert.pl/index.php?name=News&catid=&topic=77
  [4] http://www.bhpekspert.pl/user.php