Obowiązki pracodawcy w związku z wysokimi temperaturami Ogólne przepisy bhp nakładają na pracodawcę obowiązek zapewnienia odpowiedniej temperatury w zależności od rodzaju wykonywanej pracy, np. nie niższej niż 18°C (291 K) przy wykonywaniu lekkiej pracy fizycznej i w pomieszczeniach biurowych.

[4]

Niestety ogólne przepisy bhp nie określają górnej granicy temperatury, w jakiej może być wykonywana praca, a np. latem temperatura zewnętrzna przekracza niejednokrotnie 30°C, co powoduje, że pracownicy wykonujący pracę w pomieszczeniach pracy mogą być narażeni na tzw. stres gorący. Dotyczy to nie tylko hutników, piekarzy i pracowników zajmujących się wypalaniem ceramiki budowlanej, gdzie wydzielanie ciepła wynika z procesu produkcyjnego, ale również nieklimatyzowanych zakładów pracy i obiektów użyteczności publicznej.

Praca w wysokiej temperaturze określana jest jako praca w mikroklimacie gorącym i jest zaliczona do prac w warunkach szkodliwych, zaś mikroklimat gorący, jako czynnik szkodliwy dla zdrowia w środowisku pracy, podlega badaniom i pomiarom. Jest on charakteryzowany przez wskaźnik obciążenia termicznego WBGT oznaczany w stopniach Celsjusza. Wartość dopuszczalna tego wskaźnika uzależniona jest od wydatku energetycznego związanego z wykonywana pracą, prędkości przepływu powietrza oraz dostosowania się pracownika do określonych warunków mikroklimatu gorącego.

Otóż w celu zapewnienia właściwych warunków pracy w pomieszczeniach powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz występowania zanieczyszczeń stałych i gazowych. Dlatego bardzo ważną sprawą jest zaprojektowanie i sprawne funkcjonowanie w pomieszczeniach pracy odpowiedniej wentylacji. Problem ten, bywa niestety pomijany przez inwestorów-pracodawców i konsekwencje tego ponoszą pracownicy w miesiącach letnich.

Pracodawca, nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy badania-i-pomiary-czynnikow (Dz. U. Nr 73, poz. 645 z późn. zm.), jest obowiązany do wykonania badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy.

[5]

Pomiary te powinno przeprowadzić akredytowane (upoważnione) laboratorium, ponieważ temperatura w pomieszczeniach pracy uzależniona jest od wielu czynników, takich jak prędkość przepływu powietrza (wentylacja) i jego wilgotność oraz wpływ promieniowania innych źródeł ciepła, np. z instalacji technologicznych oraz maszyn i urządzeń technicznych. Ze względu na szkodliwe działanie na organizm mikroklimatu gorącego szczególnej ochronie podlegają pracownicy młodociani oraz kobiety w ciąży i w okresie karmienia.

Pracownicy młodociani w wieku powyżej 17 lat, pracujący w mikroklimacie gorącym do wartości 26°C wskaźnika obciążenia termicznego WBGT, mogą wykonywać pracę do 3 godzin na dobę, pod warunkiem zachowania norm wydatku energetycznego. Ponadto pracodawca jest zobowiązany zapewnić młodocianym na stanowiskach pracy dostateczną ilość odpowiednich napojów i dziesięciominutowe przerwy po każdych pięćdziesięciu minutach pracy.

[6]

Zgodnie z załącznikiem nr 2 do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac wykaz-prac-wzbronionych- mlodocianym (Dz. U. Nr 200, poz. 2047 z późn. zm.) w ogóle zakazana jest praca młodocianych w pomieszczeniach, w których temperatura powietrza przekracza 30°C, a wilgotność względna powietrza – 65%, a także w warunkach bezpośredniego oddziaływania otwartego źródła promieniowania.

Podobnie, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 z późn. zm.) ochroną prawną objęte są również kobiety w ciąży lub karmiące piersią. Kobietom tym wzbroniona jest praca w warunkach, w których wskaźnik PMV (ocena średnia) jest większy od 1,5. Wskaźnik PMV oparty jest na równowadze cieplnej ciała ludzkiego.

Zalecane warunki komfortu występują wówczas, gdy wskaźnik PMV mieści się w zakresie od -0,5 do +0,5 PMV. Ponadto kobietom w ciąży i w okresie karmienia wzbroniona jest praca w środowisku pracy, w którym występują nagłe zmiany temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15°C. Zgodnie z § 112 r.o.b.h.p. ogolne przepisy bhp pracodawca jest obowiązany zapewnić wszystkim pracownikom wodę zdatną do picia.

Miejsca czerpania wody zdatnej do picia powinny znajdować się nie dalej niż 75 m od stanowisk pracy, a zbiorniki, przewody i miejsca czerpania wody powinny być zabezpieczone przed zanieczyszczeniem lub zakażeniem. Czerpanie wody ze zbiorników powinno odbywać się wyłącznie z zaworów czerpalnych. Pracodawca ma obowiązek zapewnić wszystkim pracownikom wodę zdatną do picia lub inne napoje. Nie ma tu znaczenia, w jakich warunkach pracują pracownicy, ponieważ nie są to napoje profilaktyczne.

Natomiast pracownikom zatrudnionym stale lub okresowo w warunkach szczególnie uciążliwych (art. 232 k.p.) kodeks-pracy-26 04 2023 należy zapewnić oprócz wody inne napoje. Pojęcie „warunków szczególnie uciążliwych” dotyczy środowiska pracy, w którym występują określone czynniki szkodliwe i uciążliwe, a takim jest środowisko gorące.

Pracodawca ma więc obowiązek zapewnić napoje pracownikom zatrudnionym w warunkach gorącego mikroklimatu: • przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet; • na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C; • przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia powyżej 25°C, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25°C. W czasie pracy w wysokiej temperaturze pracownicy tracą z potem około 0,5-1,0 litra na godzinę, w zależności od wysiłku fizycznego.

Pocenie powoduje utratę wody i soli mineralnych w organizmie, co może być przyczyną zaburzeń w gospodarce energetycznej pracownika. Wysoka temperatura otoczenia może spowodować omdlenie cieplne, kurcze cieplne, wyczerpanie i udar. Stąd też pracownicy powinni pić napoje często w małych porcjach. Należy zaznaczyć, że ilość, rodzaj i temperatura tych napojów powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy i potrzeb fizjologicznych pracowników. Przyjmuje się, że w skład napoju powinno wchodzić 1g soli, 1g witaminy C oraz dodatki smakowe na 1 litr napoju. Ilość napojów zależy od potrzeb pracowników i nie obowiązują tu żadne limity.

Jaka jest dopuszczalna minimalna i maksymalna temperatura w pomieszczeniach: dla budynku magazynowego, gdzie pracownicy wykonują lekką pracę fizyczną; dla pomieszczeń higieniczno-sanitarnych tj szatnie, kantyna, umywalnie, toalety, dla budynku biurowego, gdzie wykonywane są prace administracyjno-biurowe? Przepisy prawne nie określają górnej granicy dopuszczalnej temperatury w pomieszczeniach. Można jedynie się posiłkować optymalną temperaturą w pomieszczeniach. W myśl § 30 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. poz. 1650 ze zm.) – dalej r.b.h.p.ogolne przepisy bhp w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania),

nie niższą niż 14°C, chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. W pomieszczeniach, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna oraz w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C. Przepisy nie określają górną granicę temperatury. art. 207 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1510) – dalej k.p., który mówi, że jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest ochrona zdrowia i życia pracowników poprzez zapewnienie im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Przepisy w r.b.h.p. nie określiły górnej granicy temperatury w pomieszczeniach pracy, dlatego można w takiej sytuacji odnieść się do § 134 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2022 r. poz. 1225 ze zm.) – dalej r.w.t.b. warunki-techniczne-budynkow

Zgodnie z § 134 r.w.t.b. podane temperatury odpowiadają w przybliżeniu optymalnym temperaturom w podanych pomieszczeniach. + 18°C – w przypadku lekkich prac fizycznych, + 20°C – w pomieszczenia pracy, pokoje biurowe, pokoje posiedzeń, + 24°C – dla łazienki, rozbieralnie-szatnie, umywalnie, natryskownie, hale pływalni, gabinety lekarskie z rozbieraniem pacjentów, sale niemowląt i sale dziecięce w żłobkach, sale operacyjne. + 12°C – dla pomieszczeń, w których nie występują zyski ciepła, przeznaczone do stałego pobytu ludzi, znajdujących się w okryciach zewnętrznych lub wykonujących pracę fizyczną o wydatku energetycznym powyżej 300 W, takie jak magazyny i składy wymagające stałej obsługi, hole wejściowe, poczekalnie przy salach widowiskowych bez szatni, lub w których występują zyski ciepła od urządzeń technologicznych, oświetlenia itp., wynoszące od 10 do 25 W na 1 m3 kubatury pomieszczenia, takie jak hale pracy fizycznej o wydatku energetycznym powyżej 300 W, hale formierni, maszynownie chłodni, ładownie akumulatorów, hale targowe, sklepy rybne i mięsne. + 16° C – dla pomieszczeń, w których nie występują zyski ciepła, przeznaczone na pobyt ludzi, takie jak sale widowiskowe bez szatni, ustępy publiczne, szatnie okryć zewnętrznych, hale produkcyjne, sale gimnastyczne. Natomiast temperatura w pomieszczeniu nie powinna przekroczyć: + 30°C – w pomieszczeniach biurowych, + 28°C – podczas ciężkiej pracy fizycznej, + 26°C – podczas pracy w warunkach szczególnych.

Czy pracownicy są chronieni przepisami ze względu na bardzo wysokie temperatury panujące w lecie w pomieszczeniach biurowych? Czy możemy domagać się polepszenia warunków pracy, jeśli temperatura w pokojach sięga 34oC? Proszę o podanie podstawy prawnej, gdyż zamierzam złożyć pismo do przełożonego o zakup klimatyzatora i chciałabym wiedzieć, czy mam prawo domagać się tego.

[7]

Tak. Zgodnie z § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650) pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. ogolne przepisy bhp Jednym z elementów zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy jest obowiązek utrzymywania w pomieszczeniach pracy odpowiedniej temperatury. Regulujący kwestię temperatury w pomieszczeniach pracy § 30 wymienionego rozporządzenia stanowi, że w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy nie niższą niż 14°C (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. W pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C (291 K). Wobec braku określenia w wymienionym rozporządzeniu optymalnej temperatury w pomieszczeniach pracy, zachodzi możliwość posiłkowania się w zakresie utrzymania pomieszczeń pracy – stosownie do § 3 rozporządzenia – wymaganiami określonymi w przepisach rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690 ze zm.). warunki-techniczne-budynkow W świetle § 134 powołanego rozporządzenia można uznać, że ustalone temperatury obliczeniowe ogrzewanych pomieszczeń – dla pomieszczeń pracy biurowej 20oC – odpowiadają w przybliżeniu optymalnym temperaturom w pomieszczeniach, w tym pomieszczeniach pracy. Skoro temperatura w pomieszczeniach pracy biurowej sięga nawet powyżej 30oC, ewentualny wniosek pracowników o podjęcie działań o jej obniżenie – w świetle wymienionych regulacji prawnych – należy uznać za uzasadniony. Wobec jednak braku szczegółowej regulacji prawnej, wybór sposobu realizacji obowiązku zapewnienia optymalnej temperatury w pomieszczeniach pracy przysługuje pracodawcy.

bhp.org.pl [8]