GODZINY NADLICZBOWE- Wypłacić dodatek czy dawać wolne [1]

Autor : prawo Dodano: 19-09-2003 - 05:26
Pracodawca i Pracown [2]
Coraz częściej pracodawcy zamiast płacić pracownikowi za przepracowane przez niego godziny nadliczbowe wolą dać mu w zamian czas wolny. Nie muszą przy tym – jak to było do końca listopada ubiegłego roku – czekać na wniosek pracownika w tej sprawie. Mogą sami podejmować decyzje. Nie zawsze jest to korzystne dla pracowników, którzy, jak pokazuje praktyka, za pracę ponadnormatywną wolą otrzymywać dodatkową zapłatę.

Ustawodawca zdecydował, iż w takiej sytuacji pracownik ma prawo do dłuższego czasu wolnego niż gdyby to on sam występował o zamianę nadgodzin na czas wolny.

Jak wynika bowiem z art. 143 kodeksu pracy, rekompensata pracy nadliczbowej w postaci czasu wolnego od pracy nastąpić może albo na wniosek pracownika (art. 143 par. 1 k.p.), albo w wyniku jednostronnej decyzji pracodawcy (art. 143 par. 2 k.p.). W pierwszym przypadku w zamian za przepracowany ponad ustaloną normę czas pracy pracodawca na wniosek pracownika może udzielić mu w tym samym wymiarze czasu wolnego. W drugim w wymiarze o połowę wyższym.

Tyle pracowałeś, tyle odpoczywasz

Źródło:Gazeta Prawna Jeśli więc pracownik złoży do pracodawcy wniosek o zamianę przepracowanych przez siebie nadgodzin na czas wolny, powinien otrzymać go w wymiarze równym okresowi przepracowanemu. Oznacza to, że za jedną godzinę pracy w godzinach nadliczbowych pracownik ma prawo odebrać jedną godzinę czasu wolnego.

Przykład.


Jeśli przepracował 4 godziny nadliczbowe i złoży do pracodawcy wniosek o udzielenie w zamian za te godziny czasu wolnego otrzyma go również w wymiarze 4 godzin.

Ta zasada obowiązuje bez względu na „rodzaj nadgodzin”, a więc bez względu na to, jaki dodatek (50 czy 100 proc.) przysługiwałby pracownikowi za pracę w tych godzinach, gdyby miałby on być wypłacony. Dotyczy to również godzin przepracowanych ponad obowiązującą normę czasu pracy w niedzielę i święto. Z tym że za pracę w niedzielę i święto w granicach obowiązującej pracownika normy czasu pracy pracodawca zobowiązany jest udzielić pracownikowi dnia wolnego niezależnie od liczby godzin przepracowanych w danym dniu.

Przykład.


Jeśli pracownik, którego dobowa norma czasu pracy wynosi 8 godzin pracował w niedzielę 6 godzin, powinien otrzymać inny dzień wolny w tygodniu. Jeśli ten sam pracownik pracował w niedzielę 12 godzin, powinien otrzymać od pracodawcy zarówno inny dzień wolny od pracy (za 8 godzin), jak i dodatkową rekompensatę za pracę w 4 godzinach nadliczbowych (dodatkowe wynagrodzenie, czas wolny).

Najpierw wniosek

Trzeba pamiętać, że art. 143 par. 1 k.p. uzależnia udzielenie czasu wolnego od wniosku pracownika.

Przepisy nie precyzują formy, w jakiej wniosek powinien być sporządzony. Wydaje się jednak, że chociażby dla celów dowodowych celowe byłoby, aby został on sporządzony na piśmie. Przepisy nie określają też terminu, w jakim pracodawca powinien udzielić pracownikowi (na jego wniosek) czasu wolnego. Termin ten zależy więc w zasadzie od pracownika (on go proponuje), choć oczywiście ostateczna decyzja należy do pracodawcy, który każdorazowo ocenia, czy udzielenie czasu wolnego w terminie proponowanym przez pracownika jest możliwe.

Z tego względu, że termin wykorzystania przez pracownika czasu wolnego nie jest w przepisach ściśle określony (może on zostać udzielony w każdym czasie, jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę), pracownik ma możliwość „zbierania” nadgodzin tak, aby przysługujący mu za nie czas wolny wykorzystać w sposób najbardziej dla siebie korzystny, np. po „uzbieraniu” ich odpowiedniej liczby móc odpoczywać jeden lub kilka dni.

Decyzja należy do szefa

Wniosek pracownika o udzielenie czasu wolnego w zamian za przepracowane nadgodziny nie jest jednak dla pracodawcy wiążący. To on ocenia, co w danej sytuacji jest korzystniejsze dla firmy: wypłacić dodatek czy dać pracownikowi wolne. Zależeć to może np. od tego, czy pracodawca jest w stanie zastąpić odbierającego czas wolny pracownika, a także czy jego nieobecność nie zdezorganizuje pracy w zakładzie.

Podsumowując, pracodawca może uwzględnić życzenie pracownika i udzielić mu czasu wolnego w stosunku 1:1 lub nie uwzględnić złożonego wniosku i wypłacić pracownikowi wynagrodzenie wraz z dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych.

Jeśli pracodawca wniosek uwzględni, pracownikowi przysługiwać będzie wynagrodzenie za czas faktycznie przepracowany w godzinach nadliczbowych, ale bez dodatku z tytułu tej pracy.

Teraz także bez wniosku

Udzielenie czasu wolnego w zamian za czas przepracowany ponad ustaloną normę może nastąpić także bez wniosku pracownika. Stanowi o tym art. 143 par. 2 k.p. W takim przypadku pracodawca powinien udzielić czasu wolnego w wymiarze o połowę wyższym niż liczba faktycznie przepracowanych godzin nadliczbowych, czyli w stosunku 1 : 1,5. W praktyce oznacza to, że jeśli pracownik przepracował 1 godzinę nadliczbową, pracodawca ma obowiązek oddać mu 1,5 godziny czasu wolnego, jeśli przepracował 10 godzin nadliczbowych – 15 godzin czasu wolnego.

Do końca okresu rozliczeniowego

O terminie wykorzystania czasu wolnego przez pracownika w tym przypadku decyduje pracodawca. Musi tylko pamiętać, że udzielenie czasu wolnego w zamian za nadgodziny nastąpić powinno najpóźniej do zakończenia okresu rozliczeniowego. Rozwiązanie to jednak budzi wiele wątpliwości. Jak pisze prof. Krzysztof Rączka (Kodeks pracy – Komentarz Wydawnictwo Prawnicze „Lexis Nexis” Warszawa 2003 r.), może ono uniemożliwiać zastąpienie dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych czasem wolnym, w sytuacji gdy praca ta wykonywana była pod koniec okresu rozliczeniowego. Jego zdaniem, trafniejsze byłoby unormowanie stanowiące, że czas wolny powinien być udzielony przez pracodawcę nie później niż do końca okresu rozliczeniowego następującego po okresie, w którym świadczona była praca nadliczbowa. Projekt nowelizacji kodeksu pracy, nad którym trwają obecnie prace w Sejmie, nie przewiduje jednak w tym zakresie żadnych zmian.

Bez dodatku

W przypadku gdy to pracodawca samodzielnie, czyli bez wniosku pracownika, podejmuje decyzje o udzieleniu mu czasu wolnego w zamian za przepracowane nadgodziny, pracownikowi nie przysługuje dodatek za godziny nadliczbowe. Zresztą podobnie jest w sytuacji, gdy czas wolny udzielany jest na wniosek pracownika.

Przy czym udzielenie czasu wolnego w wyniku jednostronnej decyzji pracodawcy nie może spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy. Takiej gwarancji pracownik nie ma, jeśli sam składa wniosek o zamianę nadgodzin na czas wolny.


Limity nadgodzin nadal obowiązują

Udzielenie pracownikowi czasu wolnego w zamian za czas przepracowany ponad ustaloną normę nie zmienia charakteru tej pracy. Oznacza to, że przepracowane godziny są godzinami nadliczbowymi i podlegają wliczeniu do obowiązującego limitu tych godzin, określonych w art. 133 par. 2 i 21 k.p.

Komentarze

Wyświetlanie Sortowanie
Tylko zalogowani użytkownicy mogą komentować. Zarejestruj lub zaloguj się [3]
Links
  [1] http://www.bhpekspert.pl/index.php?name=News&file=article&sid=726
  [2] http://www.bhpekspert.pl/index.php?name=News&catid=&topic=79
  [3] http://www.bhpekspert.pl/user.php