Wynagrodzenia [1]: Jak obliczyć wynagrodzenia? Za godziny nadliczbowe [2]

Autor : prawo Dodano: 16-10-2003 - 13:13
Pracodawca i Pracown [3]
Za godziny nadliczbowe

Spis treści
JANINA SUZDORF

GŁÓWNA SPECJALISTKA Z DEPARTAMENTU PRAWA PRACY W MINISTERSTWIE GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ

Kodeks pracy i przepisy wykonawcze do niego szczegółowo regulują prawo pracownika do dodatkowego wynagrodzenia z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. Określają także gwarancje płacowe w razie wykazywania przez niego gotowości do pracy lub wystąpienia przestoju na terenie zakładu pracy.

Wysokość dodatku do wynagrodzenia z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych określa art. 134 k.p. Wynosi ona 50 lub 100 proc. wynagrodzenia za każdą godzinę pracy nadliczbowej w zależności od tego, czy praca nadliczbowa przypada w dni powszednie, niedziele i święta, będące dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy (wówczas należy się dodatek 50-proc.), czy też w nocy, niedziele lub święta będące dniami wolnymi od pracy lub w dni wolne od pracy wyznaczone w zamian za robocze niedziele i święta (dodatek 100-proc.). Oczywiście, oprócz dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych pracownikowi przysługuje także normalne wynagrodzenie, co wynika jednoznacznie z art. 80 k.p. Dotyczy to wszystkich pracowników, bez względu na to, w jakim systemie są wynagradzani.

Co do podstawy

Kluczowym przepisem mówiącym, jakie wynagrodzenie stanowi podstawę obliczenia dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, jest art. 134 § 12 k.p. Chodzi tu o wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania pracownika, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków płacy - 60 proc. wynagrodzenia. Zatem to, co będzie podstawą wyliczenia wskazanych dodatków, zależy od obowiązujących u pracodawcy zasad wynagradzania, regulowanych najczęściej w układzie zbiorowym pracy (uzp) lub w regulaminie wynagradzania.

Przy obliczaniu wysokości dodatku do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych należy stosować rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (Dz. U. nr 62, poz. 289 ze zm.; dalej: rozporządzenie z 29 maja 1996 r.). Określa ono szczegółowo metodę ustalania wysokości dodatku do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych w dwóch sytuacjach, gdy pracownik:


otrzymuje wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania, określonego stawką miesięczną,

w składnikach swojego wynagrodzenia nie ma wyodrębnionej stawki miesięcznej wynikającej z osobistego zaszeregowania, a zatem podstawą do obliczenia dodatku jest 60 proc. wynagrodzenia.
Rozporządzenie nie odnosi się natomiast do sytuacji, gdy pracownik jest opłacany stawką godzinową wynikającą z osobistego zaszeregowania. Oczywiste jest bowiem, że wówczas wysokość dodatku do wynagrodzenia za pracę nadliczbową wyniesie 50 lub 100 proc. tej stawki, czyli np. 4 lub 8 zł za godzinę pracy nadliczbowej, jeżeli stawka godzinowa pracownika wynosi 8 zł.

Przy osobistym zaszeregowaniu

Przy obliczeniu dodatku za pracę nadliczbową dla pracownika otrzymującego wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania, określonego stawką miesięczną, jest pomocny § 4a rozporządzenia z 29 maja 1996 r. Zgodnie z nim, aby uzyskać wartość godziny pracy - stawkę miesięczną należy podzielić przez tzw. nominalny czas pracy w miesiącu, w którym wystąpiła praca nadliczbowa. Wartość godziny pracy w każdym miesiącu może być różna. A to dlatego, że stawka miesięczna jest stała, zaś nominalny czas pracy w każdym miesiącu najczęściej inny. Zależy on bowiem nie tylko od liczby dni kalendarzowych w danym miesiącu, ale także od liczby niedziel, świąt i dni wolnych od pracy wynikających z zasady pięciodniowego tygodnia pracy. W tych miesiącach, w których nominalny czas pracy jest dłuższy, wartość godziny pracy będzie niższa. I odwrotnie: w tych miesiącach, w których nominalny czas pracy jest krótszy, wartość godziny pracy wzrasta. W konsekwencji wpłynie to także na kwotę dodatku do wynagrodzenia z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. Po ustaleniu w ten sposób wartości godziny pracy, wysokość dodatku za godzinę pracy nadliczbowej stanowi 50 lub 100 proc. tej kwoty.


Przykład:

Wartość godziny pracy danej osoby wynosi 6,50 zł. Za 4 godziny pracy nadliczbowej na dobę w dniu roboczym wysokość dodatku wyniesie zatem 13 zł (4 x 3,25 zł), natomiast za 4 godziny pracy nadliczbowej w nocy - 26 zł (4 x 6,50 zł).

Według 60 procent

Stosunkowo najtrudniej ustalić wysokość dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, gdy podstawą jego obliczenia ma być 60 proc. wynagrodzenia. Kwestię tę reguluje § 4 rozporządzenia z 29 maja 1996 r. W tym przypadku obliczenia także muszą nas doprowadzić do ustalenia wartości godziny pracy. Na podstawie k.p. i § 4 rozporządzenia z 29 maja 1996 r. można przyjąć następujący tok postępowania:


Najpierw wynagrodzenie określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości należy podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w miesiącu, w którym wystąpiła praca nadliczbowa. A więc przez tzw. nominalny czas pracy, a nie faktycznie przepracowany, obejmujący pracę w godzinach nadliczbowych. Jeżeli pracownik ma wynagrodzenie określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości np. 1000 zł, a nominalny czas pracy w danym miesiącu - 160 godzin, to wartość godziny pracy wynosi 6,25 zł. I to niezależnie od liczby godzin nadliczbowych przepracowanych przez niego w danym miesiącu.

Następnie tzw. zmienne składniki wynagrodzenia - zgodnie z rozporządzeniem ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. nr 2, poz. 14 ze zm.) - z okresu trzech miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym wystąpiła praca nadliczbowa, należy podzielić przez liczbę godzin faktycznie przepracowanych podczas owych trzech miesięcy. Otrzymany wynik to wartość godziny pracy z tzw. zmiennych składników wynagrodzenia. Przykładowo: będzie to np. 5,85 zł, jeżeli wynagrodzenie z trzech miesięcy poprzedzających ten, w którym wystąpiła praca nadliczbowa, składające się z tzw. zmiennych składników, wyniosło np. 3000 zł, a pracownik przepracował w tym czasie 512 godzin.

Kolejne działanie polega na dodaniu wartości godziny pracy ze stawki miesięcznej i godziny pracy ze zmiennych składników wynagrodzenia. W naszym przykładzie otrzymamy 12,10 zł (6,25 zł + 5,85 zł).

Bazą do obliczenia wysokości dodatku za godzinę pracy nadliczbowej jest 60 proc. tej kwoty (czyli 7,26 zł). Jeżeli zatem pracownikowi przysługuje 100-procentowy dodatek do wynagrodzenia z tytułu pracy nadliczbowej, wynosi on 7,26 zł za godzinę, a gdy 50-procentowy - 3,63 zł.
Analogiczne wyniki uzyskamy również wtedy, gdy redukcja do 60 proc. wynagrodzenia nastąpi na początku obliczeń. Jest zatem możliwe przeprowadzenie także następujących działań:


60 proc. x 1000 zł. = 600 zł

600 zł : 160 godzin = 3,75 zł za godzinę

60 proc. x 3000 z = 1800 zł

1800 zł : 512 godzin = 3,51 zł za godzinę

3,75 zł + 3,75 zł = 7,26 zł
W praktyce może powstać wątpliwość, w jakiej wysokości przysługuje dodatek do wynagrodzenia, gdy wprawdzie pracownik wykonywał pracę nadliczbową, ale nie przez pełną godzinę. Wydaje się, że wówczas - oprócz normalnego wynagrodzenia - powinien on dostać dodatek w kwocie proporcjonalnej do czasu przepracowanego ponad normy czasu pracy, np. połowę dodatku, gdy praca nadliczbowa była wykonywana jedynie przez pół godziny.

Za przestój

Wskazane zasady stosuje się także przy obliczaniu wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy, jeżeli pracownik był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy. Zgodnie z art. 81 k.p. należy się wówczas wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków płacy - 60 proc. wynagrodzenia. Jeżeli tak określoną gwarancją płacową miałby być objęty cały miesiąc, wynagrodzenie nie może być niższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Źródło:Rzeczpospolita

Komentarze

Wyświetlanie Sortowanie
Tylko zalogowani użytkownicy mogą komentować. Zarejestruj lub zaloguj się [4]
Links
  [1] http://www.bhpekspert.pl/index.php?name=News&catid=12
  [2] http://www.bhpekspert.pl/index.php?name=News&file=article&sid=756
  [3] http://www.bhpekspert.pl/index.php?name=News&catid=&topic=79
  [4] http://www.bhpekspert.pl/user.php