Czy choroba uniemożliwia zwolnienie z pracy? [1]

Autor : prawo Dodano: 07-11-2003 - 15:39
Praca [2]
Wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi, który świadczył pracę, a następnie wykazał, że w dniu wypowiedzenia był chory, nie narusza art. 41 Kodeksu pracy.
Pracownik świadczący pracę w czasie orzeczonej niezdolności do pracy i jednocześnie zatajający fakt otrzymania zaświadczenia lekarskiego często pozostaje w przekonaniu, że świadczenie pracy odbywa się dla dobra pracodawcy i dlatego podlega on ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy. Kontrowersje związane z przedstawianiem lub nieprzedstawianiem zaświadczeń lekarskich najczęściej występują na tle problematyki wypowiadania umów o pracę. Zgodnie z art. 41 k.p. pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Ochrona przewidziana w tym przepisie polega na zakazie złożenia przez pracodawcę oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę we wskazanych okresach, co oznacza, że zaskarżenie przez pracownika dokonanego w tych warunkach wypowiedzenia umowy o pracę powoduje, iż sądy powinny uznać je za niezgodne z przepisami prawa pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 listopada 1997 r. – I PKN 366/97, OSNAP 1998/17/505).
Przykład
Pracownik zataił przed pracodawcą fakt otrzymania 20 maja 2002 r. zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy i mimo choroby świadczył pracę. Zaświadczenie zostało wystawione na okres 2 tygodni. 27 maja 2002 r. otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę. Następnego dnia dostarczył pracodawcy ww. zaświadcze nie o czasowej niezdolności do pracy. Czy wypowiedzenie będzie w takiej sytuacji skuteczne?
Pracownik był obecny w pracy, a zatajając fakt otrzymania zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy naruszył obowiązki pracownicze (np. obowiązek dostarczenia zaświadczenia pracodawcy) oraz uniemożliwił pracodawcy realizację jego obowiązków (np. obowiązku odsunięcia pracownika niezdolnego do pracy od jej wykonywania). Dlatego też w tej sytuacji pracownikowi nie przysługuje ochrona przewidziana w art. 41 k.p. Gdyby pracownik dostarczył zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy, a następnie świadczył pracę na prośbę pracodawcy lub dla dobra pracodawcy i za jego wiedzą, to pracownik będzie mógł domagać się uznania wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne z uwagi na jego sprzeczność z zasadami współżycia społecznego.
Wypowiedzenie a choroba pracownika
Niezdolność do pracy z powodu choroby jest przyczyną usprawiedliwiającą nieobecność pracownika w pracy, sama jednak niezdolność do pracy nie zastępuje i nie przesądza o nieobecności w pracy. Jeżeli omawiany przepis łączy zakaz wypowiedzenia umowy o pracę z faktyczną nieobecnością pracownika w pracy, a nie z obecnością w czasie trwania przyczyny usprawiedliwiającej nieobecność, to należy uznać, że pracownik świadczący pracę w czasie, gdy legitymuje się zaświadczeniem o czasowej niezdolności do pracy, nie podlega ochronie przewidzianej tym przepisem. Mimo jasno sformułowanej regulacji w tym zakresie Sąd Najwyższy w wielu orzeczeniach obejmował pracowników ochroną, stojąc na stanowisku, że wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę dokonane w czasie obecności pracownika jest bezskuteczne, jeżeli pracownik bez zbędnej zwłoki wykazał, że w dniu wypowiedzenia był niezdolny do pracy z powodu choroby (m.in. w uchwałach z 22 listopada 1968 r. – III PZP 21/68, OSNCP 1969/5/82, z 21 listopada 1975 r. – V PZP 5/75, OSNC 1976/6/120) oraz z 6 września 1991 r. – I PZP 41/91, PiZS 1991/11–12/65). Wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę dokonane w czasie jego nieobecnooci w pracy jest bezskuteczne, jeżeli pracownik bez nie usprawiedliwionej zwłoki wykaże, że w dniu wypowiedzenia był niezdolny do pracy z powodu choroby.
Odstępując od wyżej przedstawionego poglądu, Sąd Najwyższy w uchwale z 11 marca 1993 r. podjętej przez pełen skład Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (I PZP 68/92, OSNCP 1993/9/140) stwierdził, że wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi, który świadczył pracę, a następnie wykazał, że w dniu wypowiedzenia był niezdolny do pracy z powodu choroby, nie narusza art. 41 k.p. Pogląd ten Sąd Najwyższy podtrzymał w wyrokach z 14 października 1997 r. (I PKN 322/ 97, OSNAP 1998/15/451), z 10 września 1998 r. (I PKN 287/98, OSNAP 1999/19/606) z 14 września 1998 r. (I PKN 323/98, OSNAP 1999/20/642). Nie można utożsamiać niezdolności do pracy ze zwolnieniem lekarskim od pracy, wystawionym przez lekarza z uwagi na niezdolność do pracy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 23 kwietnia 1996 r. – III AUR 370/96, OSA 1996/11–12/33).
Obecność w pracy
Wypowiedzenie umowy o pracę dokonane w czasie obecności pracownika w pracy jest skuteczne i w większości przypadków nie może być podważone przez pracownika na podstawie ochrony stosunku pracy wynikającej z art. 41 k.p., gdyż o bezskuteczności takiego wypowiedzenia decyduje wyłącznie nieobecność pracownika w pracy. Brak jest uzasadnienia dla zastąpienia wymagania nieobecności w pracy przesłanką choroby pracownika powodującą niezdolność do pracy. Przez obecność w pracy należy rozumieć stawienie się pracownika do pracy i świadczenie pracy, a więc wykonywanie obowiązków wynikających z umowy o pracę lub gotowość do jej wykonywania. Natomiast w rozumieniu art. 41 k.p. nie jest „obecnością w pracy” obecność pracownika w zakładzie pracy bez wykonywania pracy, np. przyjście pracownika w celu doręczenia zaświadczenia lekarskiego lub w celu pójścia do lekarza zakładowego ze względu na zły stan zdrowia, a także przerwanie świadczenia pracy z powodu choroby. Chodzi tu o rzeczywiste zaprzestanie wykonywania pracy.
Przykład
Chory pracownik w czasie zwolnienia lekarskiego stawił się w pracy w celu dostarczenia zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy. Gdy przyszedł do pracy zostało mu wręczone wypowiedzenie umowy o pracę. Czy pracownikowi przysługuje ochrona z art. 41 k.p.?
W takiej sytuacji należy przyznać pracownikowi ochronę przewidzianą w art. 41 k.p. – nie można bowiem uznać, że przyjście do pracy w celu dostarczenia zaświadczenia lekarskiego jest tożsame z obecnością w pracy.
Moment przerwania pracy z powodu wystąpienia objawów chorobowych, które uniemożliwiły dalsze świadczenie pracy, stanowi początek nieobecności pracownika w pracy w rozumieniu art. 41 k.p.
WAŻNE! Jeżeli mimo otrzymanego zwolnienia lekarskiego pracownik nadal wykonuje pracę, to czas pozostawania w pracy nie może być rozumiany jako usprawiedliwiona nieobecność w pracy chroniona art. 41 k.p.
Wykonywanie pracy jest aktywną formą obecności pracownika w pracy i sam fakt wykonywania obowiązków pracowniczych z reguły przemawia przeciwko późniejszym twierdzeniom pracownika o jego niezdolności do pracy.
Zakaz wypowiadania
Okres ochronny przewidywany w art. 41 k.p. rozpoczyna się z chwilą powstania przesłanki zakazu wypowiedzenia, tj. m.in. nieobecności pracownika w pracy z powodu choroby czyniącej go niezdolnym do pracy lub zaprzestania świadczenia pracy z tej samej przyczyny. Odmienna interpretacja, zakładająca, że pracownik obecny w pracy i pracujący w danym momencie – przy stwierdzonej niezdolności do pracy wskutek choroby – powinien być traktowany równocześnie jako nieobecny, nie znajduje usprawiedliwienia w treści art. 41 k.p. Z tych samych względów brak jest uzasadnienia dla rozciągnięcia ochrony prawnej przewidzianej w art. 41 k.p. na okres niezdolności do pracy, w którym pracownik jest obecny w pracy, mimo że okres ten został następnie objęty zwolnieniem lekarskim.
WAŻNE! Jeżeli w dniu dokonania przez pracodawcę wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obecny w pracy i wykonuje swoje obowiązki wynikające z umowy o pracę, to nie korzysta on z ochrony przewidzianej w art. 41 k.p.
Nie można jednak odmówić pracownikowi ochrony przed wypowiedzeniem mu umowy o pracę w sytuacji, gdy jest faktycznie chory i niezdolność do pracy została stwierdzona orzeczeniem lekarskim, ale pozostał jeszcze w pracy z uwagi na niemożność opuszczenia stanowiska pracy, np. ze względu na brak zastępcy lub został wezwany do pracy przez pracodawcę i pracę świadczył dla dobra pracodawcy. Jeżeli chory pracownik świadczył pracę w czasie zwolnienia lekarskiego w interesie zakładu pracy, wypowiedzenie mu w tym okresie umowy o pracę może być sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Obowiązek wykazania, że wypowiedzenie umowy o pracę narusza zasady współżycia społecznego, ciąży na pracowniku.
Źródło:Serwis Prawno-Pracowniczy 51/2002

Komentarze

Wyświetlanie Sortowanie
Tylko zalogowani użytkownicy mogą komentować. Zarejestruj lub zaloguj się [3]
Links
  [1] http://www.bhpekspert.pl/index.php?name=News&file=article&sid=781
  [2] http://www.bhpekspert.pl/index.php?name=News&catid=&topic=52
  [3] http://www.bhpekspert.pl/user.php