NOWE PRZEPISY [1]: Co to jest czas pracy ? [2]

Autor : prawo Dodano: 25-03-2004 - 05:45
Praca [3]
PRZECIĘTNIE 48 GODZIN NA TYDZIEŃ Wprowadzono zasadę, że pracownik nie powinien pracować dłużej niż przeciętnie 48 godzin na tydzień. Wynika stąd, że w każdym tygodniu pracownik nie powinien mieć więcej niż osiem godzin nadliczbowych. A to dlatego, że normalny czas pracy ma przeciętnie nie przekraczać 40 godzin tygodniowo. Zrezygnowano więc z dobowego limitu nadgodzin (do końca 2003 r. były to cztery godziny). W zamian ustalono w sposób pośredni ograniczenie tygodniowe, wynoszące średnio osiem godzin. Co to jest czas pracy

Czas pracy rzeczywiście świadczonej.
Okresy jej niewykonywania, kiedy osoba pozostawała w dyspozycji pracodawcy.

Zgodnie z art. 22 § 1 kodeksu pracy (dalej: k.p.) pracownik zobowiązuje się w ramach stosunku pracy do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz i ryzyko pracodawcy, a ten - do zatrudniania go za wynagrodzeniem. Z definicji tej wynika, że czas pracy nie zawsze oznacza realne, efektywne świadczenie pracy. Jest to czas pozostawania w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Chodzi tu więc nie tylko o czas rzeczywistej pracy, lecz także okresy jej nieświadczenia, w których pracownik pozostawał w dyspozycji pracodawcy.Pozostawanie w dyspozycji pracodawcy rozpoczyna się od chwili stawienia się pracownika w wyznaczonym czasie w zakładzie pracy lub w innym miejscu, w którym praca ma być świadczona, a kończy - z upływem roboczej dniówki albo później, gdy w grę wchodzą godziny nadliczbowe. Nie musi ono być nieprzerwane. Mogą występować w nim przerwy niewliczane do czasu pracy, jak ta będąca elementem przerywanego czasu pracy, czy też przerwa w wymiarze do 60 minut na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych.

W dyspozycji pracodawcy

Zatrudniony ma pozostawać w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Na ten temat istnieje szerokie orzecznictwo Sądu Najwyższego. I tak, według niego, pozostawaniem w dyspozycji pracodawcy jest:
podróż z zakładu pracy do miejsca wykonywania czynności i z powrotem oraz między miejscami dokonywania tych czynności zatrudnionego w ośrodku badań i kontroli środowiska, którego praca polega m.in. na pobieraniu poza stałym miejscem pracy prób wody w przemysłowych zakładach i rzekach dla sprawdzenia w zakładowym laboratorium stopnia ich zanieczyszczenia (wyrok z 30 września 1976 r.; I PR 115/76, OSPiKA 1978, z. 2, poz. 19),
przejazdy pracownika wykonującego pracę w terenie z miejsca zakwaterowania do miejsca pracy i z powrotem (wyrok z 27 maja 1978 r.; I PR 31/78, OSPiKA 1979, z. 11, poz. 191),
podróż sanitariusza z działu pomocy doraźnej, któremu zlecono odwiezienie chorego karetką pogotowia do jednostki społecznej służby zdrowia położonej poza siedzibą zakładu pracy, łącznie z powrotem do macierzystego zakładu (wyrok z 4 lipca 1978 r.; I PR 45/78, OSNCP 1979, nr 1, poz. 16),
przejazd zatrudnionego na stanowisku mechanika pogotowia technicznego w ośrodku transportu leśnego pojazdem pogotowia technicznego z ośrodka do miejsca awarii i z powrotem (uchwała z 15 sierpnia 1980 r.; I PZP 23/80, OSNCP 1981, nr 2 - 3, poz. 26),
przejazd pracownika drużyny trakcyjnej Polskich Kolei Państwowych z jego zakładu pracy do miejsca wykonywania pracy tzw. pozapociągowej, ale tylko wtedy, gdy był on zobowiązany do stawienia się w zakładzie przed rozpoczęciem przejazdu (uchwała z 18 marca 1998 r.; III ZP 20/97, OSNAPiUS 1998, nr 21, poz. 619).

Pozostawanie w dyspozycji pracodawcy to przede wszystkim pełna zdolność psychofizyczna osoby i gotowość do wykonywania pracy oraz poleceń kierownictwa. Nie zawsze oznacza to jednak możność bieżącego kierowania pracą pracownika. Niekiedy jest to niemożliwe, choćby ze względu na zmianę miejsca wykonywanej pracy przez tzw. mobilnych pracowników. Czasami też rodzaj pracy ogranicza zakres kierownictwa pracodawcy. Na przykład: nie może on wydawać poleceń radcy prawnemu co do treści przygotowywanej opinii prawnej. Tego pierwszego wiąże tu bowiem ustawa z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2002 r. nr 123, poz. 1059).

Nie każde pozostawanie w dyspozycji pracodawcy stanowi czas pracy. Zgodnie z art. 1515 § 1 i 2 k.p. pracownika w ramach dyżuru można zobowiązać do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę, w zakładzie pracy lub w innym wyznaczonym miejscu. Dyżuru nie wlicza się jednak do czasu pracy, jeżeli podczas niego nie świadczono pracy.

Niewykonywana, ale wliczana

Pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy głównie wtedy, gdy pracę wykonuje. Czasem pracy są jednak także pewne, wskazane przez przepisy, okresy niewykonywania pracy, mianowicie:
czas, gdy pracownik był do niej gotów, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy albo z powodu przestoju - art. 81 k.p.,
przerwy na posiłek i krótki wypoczynek - art. 134 k.p. i 202 § 31 k. p.,
przerwy w pracy w warunkach szczególnie szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia albo monotonnej - art. 145 k.p.,
przynajmniej pięciominutowe przerwy po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego - § 7 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. nr 148, poz. 973),
przerwy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek przysługujące pracownikowi niepełnosprawnemu - art. 17 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. nr 123, poz. 776 ze zm.),
przerwy na karmienie dziecka piersią - art. 187 k.p.,
nauka pracownika młodocianego - art. 202 § 3 k.p.,
szkolenie bhp - art. 2373 § 3 k.p.,
niewykonywanie pracy w związku z przeprowadzaniem badań okresowych i kontrolnych w godzinach pracy - art. 229 § 3 k.p.

Do czasu pracy nie wlicza się natomiast:
przerwy w pracy w ramach przerywanego czasu pracy - art. 139 § 1 k.p.,
przerwy w pracy na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych - art. 141 § 1 k.p.,
usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
zwolnień od pracy przewidzianych w k.p., jego aktach wykonawczych oraz innych przepisach.

Dwie ostatnie pozycje pomniejszają jednak obowiązujący zatrudnionego w danym okresie rozliczeniowym nominał czasu pracy o liczbę godzin przypadającą do przepracowania podczas tej nieobecności czy zwolnienia, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy.

Podróż służbowa

Liczne wątpliwości od dawna budzi wzajemna relacja czasu pracy i podróży służbowej. Tę ostatnią reguluje art. 775 k.p., a także dwa wydane na jego podstawie rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz. U. nr 236, poz. 1990) oraz poza granicami kraju (Dz. U. nr 236, poz. 1991).

Podróż służbowa to wykonywanie zadania określonego przez pracodawcę poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub stałe miejsce pracy, w terminie i miejscu wskazanym w poleceniu wyjazdu służbowego. Przy podróży służbowej miejsce wykonywania zleconego zadania ma się znajdować w Polsce, zaś przy zagranicznej - poza jej granicami.


Można wyróżnić dwa rodzaje podróży służbowej: typowe i nietypowe. Z typową mamy do czynienia, jeśli zatrudniony w stałym miejscu pracy incydentalnie wyjeżdża poza nie. Z kolei podróż nietypowa występuje wtedy, gdy pracownik stale przebywa w terenie, zmieniając miejsca wykonywania czynności. Wykonywanie obowiązków w ramach typowej podróży służbowej jest czasem pracy. Nie wiadomo jednak do końca, jak traktować dojazdy do i z miejsca oddelegowania. Sprawę komplikuje jeszcze mogąca prowadzić do różnych wniosków linia orzecznicza SN. Jego zdaniem np.:
czas przejazdu pracownika do miejsca delegowania i z powrotem nie jest z reguły czasem pracy; jest nim jednak, jeżeli jedynym jej celem jest przewóz pracowników, a pracownikowi umysłowemu zlecono - poza godzinami normalnej pracy - dodatkowe obowiązki kierowcy (wyrok z 4 kwietnia 1979 r.; I PRN 30/79, OSNCP 1979, nr 10, poz. 202),
sama podróż służbowa nie stanowi wykonywania pracy w rozumieniu art. 80 k.p.; za taką można uznać tylko odbywanie podróży służbowej w "czasie pracy" wynikającym z obowiązującego rozkładu i harmonogramu pracy. Jeżeli po zużyciu na podróż całego swojego "czasu pracy" osoba wykonuje jeszcze jakąś konkretną pracę, przysługuje mu za nią - obok normalnego wynagrodzenia - dodatek za godziny nadliczbowe (wyrok z 27 października 1981 r.; I PR 85/81, OSNCP 1982, nr 5 - 6, poz. 76).

Natomiast cały czas nietypowej podróży służbowej, łącznie z przejazdem z jednego miejsca wykonywania czynności pracowniczych do innego, należy wliczać do czasu pracy.
Źródło:Rzeczpospolita

Komentarze

Wyświetlanie Sortowanie
Tylko zalogowani użytkownicy mogą komentować. Zarejestruj lub zaloguj się [4]
Links
  [1] http://www.bhpekspert.pl/index.php?name=News&catid=3
  [2] http://www.bhpekspert.pl/index.php?name=News&file=article&sid=885
  [3] http://www.bhpekspert.pl/index.php?name=News&catid=&topic=52
  [4] http://www.bhpekspert.pl/user.php