<u>Wybrane zagadnienia z zakresu bhp i prawa pracy</u>
Spis treści: aktualizowane: 21.05.2014 Na bieżąco pracujemy nad aktualizacją serwisu, z uwagi na ciągłe wprowadzanie przez ustawodawcę poprawek i zmian do wydanych już aktów prawnych

 

---

 

1. Badania lekarskie profilaktyczne
badaniom lekarskim profilaktycznym (badania wstępne, okresowe i kontrolne) podlegają wszyscy pracownicy,
– badanie profilaktyczne kończy się orzeczeniem lekarskim, stwierdzającym brak przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na określonym stanowisku lub stwierdzającym przeciwwskazania,
– badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania, wydanego przez pracodawcę,
– pracodawca przechowuje orzeczenia lekarskie, zawierające wyniki badań profilaktycznych, zgodnie z wymaganiami dokumentacji osobowej.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. W sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, w zakresie profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332).
Wyświetl Rozporządzenie

2.Pomiary czynników szkodliwych
–pracodawca jest zobowiązany przeprowadzać na swój koszt badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrować i przechowywać wyniki tych badań i pomiarów oraz udostępniać je pracownikom,
–badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia przeprowadza się co 2 lata, raz w roku lub co 6 miesięcy w zależności od stopnia stężenia lub natężenia tych czynników,
–badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy, mogą być wykonywane przez laboratoria:
- Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
- jednostek badawczo-rozwojowych w dziedzinie medycyny pracy i Centralnego Instytutu Ochrony Pracy,
- akredytowane zgodnie z przepisami o badaniach i certyfikacji,
- upoważnione przez państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i opieki Społecznej z dnia 9 lipca 1996r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 86, poz. 394)
Wyświetl Rozporządzenie



3. Wypadki przy pracy
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: :
–podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych,
–podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności w interesie zakładu pracy, nawet bez polecenia,
– w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji zakładu pracy, w drodze miedzy siedzibą zakładu pracy a miejscem wykonywania obowiązku, wynikającego ze stosunku pracy.
USTAWA z dnia 30 października 2002 r.o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz. U. Nr 199, poz. 1673)

4. Świadczenia z. tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

USTAWA z dnia 30 października 2002 r.
o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
(Dz. U. Nr 199, poz. 1673)




–wypadek śmiertelny - wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć na miejscu wypadku lub w okresie 6 miesięcy od chwili wypadku,
–wypadek ciężki - wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, a mianowicie: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub inne uszkodzenia ciała, albo rozstrój zdrowia naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu; trwała choroba psychiczna, trwała lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie lub trwałe poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
–wypadek zbiorowy - wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.
USTAWA z dnia 30 października 2002 r.o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz. U. Nr 199, poz. 1673)


–miejsce wypadku pracodawca obowiązany jest zabezpieczyć do czasu ustalenia jego okoliczności i przyczyn.
–okoliczności i przyczyny wypadków przy pracy bada zespól powypadkowy,
–zespół powypadkowy sporządza protokół nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku.
–protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca, nie później jednak niż w ciągu 5 dni od dnia jego sporządzenia.
–protokół powypadkowy z załącznikami przechowuje się w aktach zakładu przez 10 lat.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy /Dz. U. NR.115,poz.744/
Wyświetl Rozporządzenie

7. Rejestracja wypadków
Zakład pracy obowiązany jest prowadzić rejestr wypadków.
Rejestr wypadków powinien zawierać:
- imię i nazwisko poszkodowanego,
- miejsce i datę wypadku,
- skutki, datę sporządzenia protokołu powypadkowego,
- stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy, krótki opis okoliczności wypadku,
- datę przekazania wniosku do ZUS,
- informację o wypłaconych świadczeniach lub o przyczynach pozbawienia tych świadczeń
oraz
- inne okoliczności wypadku, których zamieszczenie w rejestrze jest celowe,
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy Dz. U.Nr. 115,poz.744/ .
Wyświetl Rozporządzenie

8.Choroby zawodowe

- choroby zawodowe są to choroby określone w wykazie chorób zawodowych,przy zgłaszaniu podejrzenia, rozpoznawaniu i stwierdzaniu chorób zawodowych uwzględnia się choroby ujęte w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że choroba została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanymi dalej "narażeniem zawodowym". ;
Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej u pracownika, u którego podejrzewa się chorobę zawodową, dokonuje:
1) pracodawca zatrudniający pracownika, u którego podejrzewa się chorobę zawodową;
2) lekarz, który podczas wykonywania zawodu powziął podejrzenie choroby zawodowej u pracownika.
Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może również dokonać:
1) pracownik, który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę, przy czym pracownik aktualnie zatrudniony zgłasza podejrzenie za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną;.
2) lekarz stomatolog, który podczas wykonywania zawodu powziął podejrzenie wystąpienia u pacjenta choroby zawodowej;.
3) lekarz weterynarii, który podczas wykonywania zawodu stwierdził u pracownika mającego kontakt z chorymi zwierzętami objawy mogące nasuwać podejrzenie choroby zawodowej.
Lekarz,wydaje orzeczenie lekarskie o rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej na podstawie wyników przeprowadzonych badań lekarskich i pomocniczych, dokumentacji medycznej pracownika, dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz oceny narażenia zawodowego.
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach. (Dz. U. Nr 132, poz. 1115)
Wyświetl Rozporządzenie

9. Młodociani

–pracodawca zatrudniający młodocianych przy niektórych rodzajach prac wzbronionych (w celu przygotowania zawodowego) jest zobowiązany zapewnić szczególną ochronę zdrowia młodocianych, a w szczególności:
–organizować prace i zajęcia młodocianych w taki sposób, by na terenie zakładu pracy znajdowali się zawsze pod opieką wyznaczonej w tym celu osoby;
–organizować przerwy w pracy młodocianych dla ich odpoczynku, w pomieszczeniach izolowanych od czynników uciążliwych występujących na danym stanowisku pracy,
– przestrzegać stosowania przez młodocianych właściwej odzieży ochronnej i sprzętu ochrony osobistej oraz instruować młodocianych z zakresu prawidłowego użycia i konserwach sprzętu;
–pracodawca, na podstawie wykazu prac wzbronionych młodocianym, określa wykaz stanowisk pracy i rodzaje prac wzbronionych młodocianym oraz wykaz stanowisk pracy i prac dozwolonych w celu odbycia przygotowania zawodowego;
–wykaz, o którym mowa wyżej, powinien znajdować się w widocznym miejscu w każdej jednostce organizacyjnej zakładu zatrudniającej młodocianych;
–zabronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach wymienionych w wykazie prac wzbronionych młodocianym,
–dozwolone jest zatrudnianie młodocianych powyżej 16 lat przy pracach wzbronionych, w celu przygotowania zawodowego. Powinno się ono odbywać pod nadzorem nauczycieli zawodu, instruktorów praktycznej nauki zawodu lub innych osób uprawnionych do prowadzenia praktycznej nauki zawodu,
–zatrudnianie młodocianych nie może mieć charakteru pracy stałej, lecz powinno się ograniczać do zaznajamiania młodocianych z podstawowymi czynnościami, niezbędnymi do wykonywania zawodu,
–czas zatrudniania młodocianych przy pracach wzbronionych powinien być odnotowany w dokumentacji praktycznej nauki zawodu.
(Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 grudniu 1990 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym (Dz. U. Nr 85, poz. 500 z późn. zm.)).
Wyświetl Rozporządzenie

Zmiana Rozporządzenia

10. Teren zakładu pracy

Miejsca w zakładzie pracy, w których występują zagrożenia dla pracowników, powinny być:
–oznakowane widocznymi barwami i/lub znakami bezpieczeństwa, zgodnie z Polskimi Normami. Znaki bezpieczeństwa powinny być umieszczone odpowiednio do linii wzroku - w miejscu lub w najbliższym otoczeniu określonego zagrożenia, a w przypadku ogólnego zagrożenia - przy wejściu na teren, gdzie występuje takie zagrożenie,
–wyłączone z użytkowania poprzez ich odpowiednie wygrodzenie lub w inny sposób, jeśli oznakowanie barwami i/lub znakami bezpieczeństwa nie jest wystarczające dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika,
–zamknięte odpowiednimi pokrywami w przypadku otworów i zagłębień lub jeśli jest to niemożliwe - właściwie ogrodzone i oznakowane,
–pomalowane barwami bezpieczeństwa (zgodnie z Polskimi Normami), jeżeli występują na przejściach zagrażających potknięciem się upadkiem lub uderzeniem (np. stopnie),
–zagrodzone lub zabezpieczone w inny sposób, jeśli występuje możliwość niespodziewanego wtargnięcia pieszych na drogę.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 129, poz. 844).
Wyświetl Rozporządzenie

11. Kobiety –nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia, wymienionych w wykazie prac wzbronionych kobietom.
–nie wolno zatrudniać kobiet w ciąży, między innymi przy pracach:
– w których poziom ekspozycji na hałas, odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy, przekracza wartość 65 dB,
– w warunkach narażenia na promieniowanie jonizacyjne,
– przy obsłudze monitorów ekranowych - powyżej 4 godzin na dobę,
– na wysokości - poza stałymi galeriami, pomostami, podestami i innymi stałymi podwyższeniami, posiadającymi pełne zabezpieczenie przed upadkiem oraz przy wchodzeniu i schodzeniu po drabinach i klamrach.
– w wykopach oraz w zbiornikach otwartych
– wewnątrz zbiorników i kanałów
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom /Dz.U.Nr114,poz.545/
–nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia, wymienionych w wykazie prac wzbronionych kobietom. –nie wolno zatrudniać kobiet w ciąży, między innymi przy pracach: – w których poziom ekspozycji na hałas, odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy, przekracza wartość 65 dB, – w warunkach narażenia na promieniowanie jonizacyjne, – przy obsłudze monitorów ekranowych - powyżej 4 godzin na dobę, – na wysokości - poza stałymi galeriami, pomostami, podestami i innymi stałymi podwyższeniami, posiadającymi pełne zabezpieczenie przed upadkiem oraz przy wchodzeniu i schodzeniu po drabinach i klamrach. – w wykopach oraz w zbiornikach otwartych – wewnątrz zbiorników i kanałów Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom /Dz.U.Nr114,poz.545/ Wyświetl Aktualne Rozporządzenie


12. Posiłki profilaktyczne i napoje
–pracodawca zapewnia pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych nieodpłatnie:
- posiłki wydawane ze względów profilaktycznych w formie jednego dania gorącego,
- napoje których rodzaj i temperatura powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy,
–jeżeli pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względu na rodzaj wykonywanej przez
pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych, może zapewnić w czasie pracy:
-korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych,
-przyrządzanie posiłków przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów.
–stanowiska pracy, na których zatrudnieni pracownicy powinni otrzymywać posiłki i napoje, ustala pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi lub po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników, gdy organizacja związkowa nie działa,
–pracownikowi nie przysługuje ekwiwalent pieniężny za posiłki i napoje.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów /Dz.U.nr.60.poz.279/
Wyświetl rozporządzenie

13. Napoje
Pracodawca zapewnia napoje pracownikom zatrudnionym:
– w warunkach mikroklimatu gorącego (wskaźnik WBGT > 25 oC),
– w warunkach mikroklimatu zimnego (wskaźnik WCI > 1000),
– przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 0 oC lub powyżej 25 oC,
– przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, gdy wydatek energetyczny wynosi powyżej l 500 kcal u mężczyzn i 1000 kcal u kobiet - w ciągu zmiany roboczej.
– na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28 oC,
Napoje powinny być dostępne dla pracowników w ciągu całej zmiany roboczej.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28.maja 1996r.w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów /Dz.u.Nr 60,poz.279/

14. Podstawowe wymogi bezpieczeństwa i higieny pracy dla budynków

Obiekty budowlane, w których znajdują się pomieszczenia pracy, powinny spełniać wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca jest zobowiązany:
–zapewnić, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców, zgodnie z odrębnymi przepisami.
–utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
–zapewniać pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju wykonywanych prac i liczby zatrudnionych pracowników. Ustawa Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r./tekst jednolity Dz.U. z 1998 r Nr.21, poz.94 z późn. zm./
Wyświetl Kodeks Pracy

15. Środki ochrony indywidualnej
– pracodawca dostarcza pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informuje o sposobach posługiwania się tymi środkami,
–pracodawca dostarcza środki ochrony indywidualnej, które uzyskały certyfikat na znak bezpieczeństwa, zostały oznaczone tym znakiem oraz posiadała deklarację zgodności z obowiązującymi normami,
–rodzaje środków ochrony indywidualnej, których stosowanie na określonych stanowiskach pracy jest niezbędne, określa pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową lub przy jej braku z pracownikami wybranymi w tym celu przez załogę,
– pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy. Ustawa Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r./tekst jednolity Dz.U.z 1998 r Nr.21, poz.94 z późn. zm./
Wyświetl Kodeks Pracy

Tekst ujednolicony