Odpowiedzialność porządkowa pracowników Odpowiedzialność porządkowa stanowi jeden z podstawowych instrumentów, jakimi może posługiwać się pracodawca w celu zapewnienia należytego funkcjonowania zakładu pracy. Odpowiedzialność ta opiera się na systemie kar, jakie pracodawca może nakładać na pracownika z tytułu dopuszczenia się określonych przekroczeń o charakterze porządkowym. Katalog kar porządkowych oraz zasady ich stosowania zostały uregulowane w Kodeksie pracy. Odpowiedzialności porządkowej podlegają wszyscy pracownicy, niezależnie od rodzaju zakładu pracy. Dotyczy ona zarówno osób zatrudnionych w przedsiębiorstwach państwowych, jak i świadczących pracę na rzecz pracodawców prywatnych. Nie ma również limitu, który ograniczałby stosowanie kar porządkowych u małych pracodawców. Możliwość nakładania kar porządkowych mają również ci pracodawcy, którzy zatrudniają mniej niż 5 pracowników i w związku z tym nie mają obowiązku wydawania regulaminu pracy. Od zasady, w myśl której odpowiedzialności porządkowej podlegają wszyscy pracownicy, istnieją pewne wyjątki. Odpowiedzialności porządkowej nie podlegają w ogóle lub podlegają jej jedynie w ograniczonym zakresie pracownicy mianowani. Wobec nich znajduje, co do zasady, zastosowanie odpowiedzialność dyscyplinarna. Jest ona regulowana odrębnymi przepisami rangi ustawowej, np. ustawa z 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej (Dz.U. Nr 72, poz. 802 ze zm.), ustawa z 18 grudnia 1998 r. o Służbie Cywilnej (Dz.U. z 1999 r. Nr 49, poz. 483 ze zm.) czy ustawa z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.). Katalog kar dyscyplinarnych różni się zasadniczo od katalogu kar porządkowych. Inne są również zasady ich nakładania. W szczególności pojawia się odrębna - zazwyczaj dwustopniowa - procedura. Wobec tego w odniesieniu do pracowników, którzy podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej, przepisy Kodeksu pracy regulujące zasady odpowiedzialności porządkowej nie zawsze znajdą zastosowanie. RODZAJE KAR PORZĄDKOWYCH Katalog kar porządkowych został określony w art. 108 k.p. Są to: kara upomnienia, kara nagany, kara pieniężna. Są to jedyne rodzaje kar, jakie pracodawca może zastosować. Zastosowanie kary innego typu może narazić pracodawcę na sankcje natury karno-administracyjnej. Zgodnie z art. 281 pkt 4 k.p. kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu, stosuje wobec pracowników inne kary niż przewidziane w przepisach prawa pracy o odpowiedzialności porządkowej pracowników, podlega karze grzywny. Za jedno przekroczenie pracownika można ukarać tylko jedną karą porządkową. Nie można np. równocześnie zastosować upomnienia (nagany) oraz kary pieniężnej. Nie ma przy tym znaczenia, iż są spełnione przesłanki pozwalające na zastosowanie obydwu kar kumulatywnie. Pracodawca może natomiast stosować odrębną karę porządkową za każde kolejne przekroczenie. Artykuł 108 § 3 k.p. określa maksymalną wysokość kary pieniężnej. Za każde przekroczenie i za każdy dzień nie usprawiedliwionej nieobecności w pracy kara pieniężna nie może być wyższa niż wynagrodzenie pracownika przysługujące mu za jeden dzień. Ograniczona została również łączna suma kar porządkowych. Nie może ona przekraczać dziesiątej części wynagrodzenia, jaka pozostała po dokonaniu potrąceń, o których mowa w art. 87 § 1 pkt 1-3 k.p. Także egzekwowanie należności z tytułu kar porządkowych odbywa się na zasadzie potrącenia. Oznacza to, iż przed dokonaniem wypłaty pracodawca pomniejsza wynagrodzenie pracownika o kwoty należne z tytułu kar. Działanie pracodawcy ma w tym przypadku charakter jednostronny i nie wymaga zgody pracownika.