Podstawowe zasady prawa pracy przewidują m.in. prawo pracownika do urlopu oraz obowiązek pracodawcy ułatwiania pracownikowi podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Art. 8 k.p. Nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Czy pracownik, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wymaganej konsultacji zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę ze związkiem zawodowym, którego jest członkiem, może domagać się uznania tego wypowiedzenia za bezskuteczne? Każdy pracownik, z którym rozwiązano stosunek pracy, może wystąpić do sądu pracy z żądaniem przywrócenia do pracy. Należy pamiętać jednak, iż nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Przepis ten ma zastosowanie do przypadków, w których z konkretnych okoliczności (np. pracownik stawił się do pracy w stanie nietrzeźwym) wynika, że sposób realizacji tego prawa jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego i wówczas pracownik nie korzysta z ochrony tego prawa.
Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 24 marca 2000 r. (sygn. akt I PKN 544/99, OSNAP 2001/15/481), w którym uznał za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 8 k.p.) żądanie przywrócenia do pracy ze względu na niedopełnienie przez pracodawcę obowiązku konsultacji zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę (art. 38 k.p.), jeżeli pracownik w sposób istotny naruszył obowiązki pracownicze i zachował się wobec pracodawcy wyjątkowo nielojalnie. Art. 9 k.p. § 1. Ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. § 2. Postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych oraz regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych. § 3. Postanowienia regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych. Czy regulamin wynagradzania w spółce może zawierać uregulowania przewidujące wypłatę odprawy emerytalno-rentowej w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego? Przepis w art. 921 k.p. nakłada na pracodawcę obowiązek wypłaty pracownikowi odchodzącemu na emeryturę lub rentę odprawy nie niższej niż jednomiesięczne wynagrodzenie pracownika. Przepisy mniej korzystne dla pracowników w zakresie wypłaty tej odprawy, wynikające z aktów wykonawczych, postanowień układów zbiorowych pracy i innych porozumień zbiorowych, a także regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy, są sprzeczne z Kodeksem pracy. Jeżeli regulamin wynagradzania przewiduje wypłatę pracownikowi obok wynagrodzenia zasadniczego jeszcze inne składniki wynagrodzenia, to zapis o wypłacie odprawy w wysokości jednomiesięcznego
wynagrodzenia zasadniczego jest nieprawidłowy. W zaistniałej sytuacji pracownik będzie mógł dochodzić od pracodawcy wypłaty odprawy w wysokości pełnego wynagrodzenia z uwzględnieniem wszystkich składników. Art. 17 k.p. Pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Jestem zatrudniony w spółce. Chciałbym podnosić swoje kwalifikacje. Czy pracodawca jest obowiązany do skierowania pracownika na szkolenie podnoszące jego kwalifikacje zawodowe? Zgodnie z artykułem 17 k.p. pracodawca jest zobowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Nie oznacza to jednak, że na pracodawcy ciąży obowiązek wyrażenia w każdym przypadku zgody na kontynuowanie lub podjęcie nauki. Ustawodawca pozostawił pracodawcy decyzję, czy skieruje pracownika na szkolenie i czy przyzna mu dodatkowe uprawnienia związane z podnoszeniem kwalifikacji. Podstawowym aktem prawnym określającym sposób realizacji tego obowiązku jest rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz.U. Nr 103, poz. 472).
Przepisy tego rozporządzenia mają zastosowanie do osób podnoszących kwalifikacje zawodowe i wykształcenie ogólne, zakładów pracy oraz organizatorów oświaty, a także dorosłych prowadzących działalność w formach szkolnych i pozaszkolnych. Rozporządzenia nie stosuje się do: • pracowników podstawowej działalności służby zdrowia, • nauczycieli i nauczycieli akademickich w zakresie uregulowanym odrębnymi przepisami, • pracowników naukowych oraz badawczo-technicznych jednostek badawczo-rozwojowych. Art. 18 k.p. § 1. Postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. § 2. Postanowienia umów i aktów, o których mowa w § 1, mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy są nieważne; zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy. Jestem pracownikiem zakładu produkcyjnego i jednocześnie kombatantem. Chciałbym się dowiedzieć, czy zakładowy układ zbiorowy pracy może zawierać zapis wyłączający stosowanie do pracowników będących kombatantami przepisów przyznających im prawo do dodatkowych urlopów? Zgodnie z art. 18 § 1 Kodeksu pracy postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy, przy czym przepisy prawa pracy obejmują także układy zbiorowe pracy i regulaminy wynagradzania. Oznacza to, iż zakładowy układ zbiorowy nie może wprowadzać mniej korzystnych regulacji w zakresie uprawnień wynikających ze stosunku pracy. W tym przypadku postanowienia układu mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy są nieważne, a zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy.